سیلی که پس از برخورد یک سیارک بر سطح بهرام روان شد

در این تصویر که در ۲۸ دسامبر ۲۰۰۷ به وسیله ی دوربین استریوی کیفیت بالای مدارگرد مارس اکسپرسِسازمان فضایی اروپا (ESA) گرفته شده، ناحیه ای از نیمکره ی شمالی سیاره ی سرخ را می بینید که به نام گوداله ی هیفاستوس* شناخته می شود (برگرفته از نام خدای آتشدر اسطوره های یونانی).

تصویر به منظور نشان دادن پستی و بلندی زمین رنگ آمیزی شده: سبز و زرد نشانگر سطح کم ژرفا هستند ولی آبی و بنفش فرورفتگی های گودتر، تا ۴ کیلومتر، را می نمایانند.

ده ها دهانه ی برخوردیبا اندازه های بسیار گوناگون در جای جای تصویر به چشم می خورد که بزرگ ترینشان دارای قطری نزدیک به ۲۰ کیلومتر است. ساختارهای پیچ در پیچ دره-مانندی که همچون بستر رود به نظر می رسند از پیامدهای همان برخوردی هستند که بزرگ ترین دهانه را پدید آورده.

هنگامی که یک جرم کوچک مانند یک دنباله داریا یک سیارکبا سرعت بسیار به جرم دیگری در سامانه ی خورشیدیبرخورد می کند، سطحی که به آن برخورد شده در همان نقطه ی برخورد به شدت دمایش بالا می رود.

در مورد دهانه ی بزرگی که در این تصویر دیده می شود، سطح برخوردی آمیزه ای از سنگ، خاک و همچنین آب یخ زده ای بود که در ژرفای زیر سطح پنهان بوده. گرمایی که در اثر آن برخورد نیرومند پدید آمد، این سطح را گداخت و آب (ذوب) کرد. لبه های دهانه از این حجم گدازه ی بسیار بزرگ و کلان سر رفت و بر محیط پیرامون سرازیر شد. این مایع گل آلود تا پیش از خشکیدن، همچنان که بر سطح سیاره روان می شد، کانال ها و شیارهاییبا الگوهای پیچیده ای را در سطح پدید آورد.

این آمیزه ی سنگ و یخِ آب شده همچنین به شکل گیری لایه ی شار-مانندی از خرده ریزها انجامید که گرداگرد همان دهانه‌ی بزرگ به چشم می خورد.

از آن جایی که چنین ساختارهایی نزدیک دهانه های کوچک ترِ درون عکس دیده نمی شود، دانشمندان به این باور رسیده اند که تنها نیرومندترین برخوردها - که بزرگ ترین دهانه ها را پدید می آورند- می توانستند آنقدر سطح را گود کنند که بخشی از ذخیره ی آب یخ زده ی زیر سطح را به بیرون پخش کنند.
---------------------------------------------------------

ر همین زمینه: * پرواز بر فراز دشت سیلابی باستانی بهرام

واژه نامه:

crater - Mars - asteroid - comet - Red Planet - planet - hemisphere - Hephaestus Fossae - god of fire - ESA - Mars Express - impact crater - canyon - Solar System - water ice - reservoir

منبع: سازمان فضایی اروپا (ESA)

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان