تفنگی که پرتوهای کیهانی را به سرتاسر کهکشان شلیک می‌کند

اتا شاه‌تخته (اتا کارینا) یکی از درخشان‌ترین سامانه‌های بزرگ ستاره‌ایست که تاکنون شناخته شده: دو ستاره به جرم‌های ۹۰ و ۳۰ برابر خورشید که هر ۵.۵ سال یک بار به گرد هم می‌چرخند. زمانی که این دو در مدار بیضی‌شان به نزدیک‌ترین فاصله‌ی هم می‌رسند -۲۲۵ میلیون کیلومتر، تقریبا به اندازه‌ی فاصله‌ی میانگین خورشید و بهرام- بادهای نیرومندشان به یکدیگر برخورد می‌کند. به گزارش کنجی هاماگوچی، اخترفیزیکدان مرکز پروازهای فضایی گادرد ناساد و همکارانش در شماره‌ی ۲ ژوئن ۲۰۱۸ نشریه‌ی نیچر آسترونومی، این بادها در برخورد با یکدیگر رفتاری مانند یک تفنگ پرتوهای کیهانیپیدا کرده و ذراتی پرانرژی را به سرتاسر کهکشان شلیک می‌کنند.

رصدها و سنجش‌های رصدخانه‌ی پرتو X چاندرانشان داده که در برخورد این دو باد، امواج Xکم‌انرژی تولید می‌شود، ولی این که چنین پرتوهایی از کجا می‌آیند ۱۰۰ درصد روشن نبود. رصدخانه‌ی پرتو گامای فرمینیز نشانه‌هایی از پرتو گامای پرانرژی را که از این سامانه سرچشمه می‌گیرد یافت، که این نشان می‌دهد این پرتوها باید زیر سر ذراتی پرانرژی باشند، ولی تصاویر بسیار مات‌تر از آن بودند که بشود از این بابت مطمئن بود.

اکنون، ماهواره‌ی نوستارنیز وارد بازی شده و با عکس‌هایی که در طیف پرتو X پرانرژی گرفته جای خالی میان داده‌های واضح کم‌انرژی و داده‌های مات‌ترِ پرانرژی را پر کرده است. همه‌ی این سنجش‌ها به طور قطعی نشان می‌دهد که بادهای این دو ستاره در برخورد با هم رفتاری مانند یک شتاب‌دهنده‌ی ذرات کیهانی داشته، و ذراتی نسبیتی تولید می‌کنند که به سرتاسر کهکشان، از جمله زمین ما گسیلیده می‌شوند.

--------------------------------------------

واژه‌نامه:

منبع: skyandtelescope (پایین صفحه)