* آیا خورشید ما می‌تواند خانواده‌ی کیهانی‌اش را پیدا کند؟ پیمایشی که روی ۱ میلیون ستاره‌ی کهکشان راه شیری انجام شده می‌تواند به اخترشناسان در یافتن اعضای خانواده‌ی خورشید که دیرزمانیست از آنها جدا شده کمک کند.
 |
| عنصرهای درون ستارگان دوردست می‌توانند هم‌زاد بودن یا نبودن آنها با خورشید ما را روشن کنند |
در این پیمایش (نقشه‌برداری)، "دی‌ان‌ای"ستارگان شناسایی خواهد شد: میزان عنصرهای شیمیایی -مانند آهن، آلومینیوم، و اکسیژن- در هر ستاره. سپس اخترشناسان می‌توانند با بهره از این داده‌ها، ستارگانی که خوشه‌ی زادگاهشان در پرورشگاه‌های ستاره‌ای با هم یکی بوده را بیابند و از این راه "خانواده‌های ستاره‌ای"را شناسایی کنند.
در آغاز تاریخ کیهان پس از مهبانگ (انفجار بزرگ)، تنها دو عنصر وجود داشت: هیدروژنو هلیوم. عنصرهایی که بعدها پدید آمدند به پیدایش ستارگان و سیاره‌ها کمک کردند و ریشه زدن زندگی در زمین را امکان‌پذیر کردند. شمار ستارگان درون این پیمایش بیش همه‌ی پیمایش‌های گذشته، و با دقتی بی‌سابقه است که به اخترشناسان در چگونگی شکل گرفتن و دگرگونی کهکشان‌ها در گذر زمان نیز کمک می‌کند.
روز چهارشنبه، ۱۸ آوریل نخستین داده‌های این پروژه‌ی رصدی عظیم، که به نام "باستان‌شناسی کهکشانی با هرمس" (گالاه، GALAH) شناخته می‌شود منتشر شد. دستگاه هرمس (HERMES) روی تلسکوپ انگلیس-استرالیا (AAT) در نیوساوث ولز استرالیانصب شده و در چهار طیف نورتصویر می‌گیرد: سرخ، آبی، سبز و فروسرخ.
دانشمندان در این داده‌های منتشرشده رصدهایشان از ۳۴۰ هزار ستاره‌ی کهکشان راه شیری را توصیف کرده و یافته‌هایشان را در ۱۱ پژوهشنامه که همزمان در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسیو آسترونومی اند آستروفیزیکزمنتشر شده گزارش کرده‌اند.
در پروژه‌ی گالاه، تلسکوپ AAT نور ۳۶۰ ستاره را یکجا گرد آورد و دستگاه هرمس نورشان را به طیف‌های (طول موج‌های) گوناگون تجزیه کرد. نوارهای تاریک در این طیف‌ها نشانگر مقدار عنصرهای گوناگون در هر ستاره بود و هر عنصر الگوی طول موج ویژه‌ی خود را داشت.
در پروژه‌ی گالاه، تلسکوپ AAT نور ۳۶۰ ستاره را یکجا گرد آورد و دستگاه هرمس نورشان را به طیف‌های (طول موج‌های) گوناگون تجزیه کرد. نوارهای تاریک در این طیف‌ها نشانگر مقدار عنصرهای گوناگون در هر ستاره بود و هر عنصر الگوی طول موج ویژه‌ی خود را داشت.
 |
طیف‌نگار هرمس (HERMES) به اخترشناسان امکان می‌دهد از همنهش شیمیایی ستارگان نقشه‌برداری کرده و چگونگی پیدایش و فرگشت آنها را بررسی کنند. تصویر بزرگ‌تر |
نرم‌افزاری به نام "کانن" (Cannon) -که نامش برگرفته از نام آنی جامپ کانن، شتاره‌شناس آمریکایی است- این نوارهای درون طیف‌ها را موشکافی کرده و همخوانی‌ها میان ستارگان را در آنها جستجو می‌کند. خورشید ما هم مانند دیگر ستارگان در یک خوشهبه دنیا آمده که به احتمال بسیار هزاران ستاره‌ی دیگر را نیز پدید آورده بوده. ولی از آنجایی که خوشه‌های درون راه شیری معمولا به سرعت از هم می‌پاشند و اعضایشان در گوشه و کنار کهکشان پراکنده می‌شوند، به سختی می‌توان ستارگان هم‌پرورشگاهی را شناسایی کرد. گردآوری "دی‌ان‌ای"ستارگان و مقایسه‌ی "اثر انگشت‌ها"در طیف‌های نورشان می‌تواند به اخترشناسان در یافتن هم‌خانواده‌های خورشید که میلیاردها سال پیش با آن در یک پرورشگاه به دنیا آمده بودند کمک کند.
یکی از دانشمندان همراه این پروژه، گایاندی دسیلوامی‌گوید: «هیچ پیمایش دیگری نتوانسته به اندازه‌ی گالاه، این شمار از عنصرها را برای این همه ستاره بسنجد. این داده‌ها می‌توانند چیزهایی مانند یافتن نخستین خوشه‌های ستاره‌ایِ کهکشان، از جمله خوشه‌ی زادگاه خورشید و خانواده‌اش را امکان‌پذیر کنند.»
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Milky Way galaxy - sun - DNA - element - iron - aluminum - oxygen - star - The University of Sydney - Big Bang - hydrogen - helium - Earth - Galactic Archaeology with HERMES - GALAH - Europe - Australia - High Efficiency and Resolution Multi-Element Spectrograph - Anglo-Australian Telescope - AAT - New South Wales - infrared - Australian Astronomical Observatory - AAO - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - Astronomy and Astrophysics - spectra - wavelength - Daniel Zucker - Macquarie University - Software - Cannon - Annie Jump Cannon - Sarah Martell - University of New South Wales - Gayandhi De Silva - star cluster
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هت آسمان