 |
| این تصویر در دو اندازه‌ی بزرگو بسیار بزرگ (۱۴.۸ مگابایت) |
رقص گرانشی میان دو کهکشان در نزدیکی ما به پیدایش ساختارهایی زیبا و تماشایی در هر دوی آنها انجامیده که در این عکس تلسکوپ فضایی هابلناسا به خوبی دیده می‌شود. ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ ریزاندام و همسایه‌ی غول‌پیکرش، ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ در آغازِ نبردی دور و دراز که به ادغامشان خواهد انجامید به سر می‌برند- فرآیندی کلیدی در فرگشت کهکشانی. تا این زمان، ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ با وجود کوچکی‌اش اثری چشمگیر بر ساختار و میزان ستاره‌زاییان‌جی‌سی ۱۵۱۲ گذاشته.
کهکشان‌ها دارای اندازه و شکل‌های گوناگونی هستند و اخترشناسان با بهره این واقعیت، آنها را در رده‌های جداگانه جای داده‌اند. ان‌جی‌سی ۱۵۱۲، کهکشان بزرگ سمت چپ در این تصویر به دلیل گذشتن میله‌ای از ستاره و گاز و غبار از مرکزش، به عنوان یک مارپیچی میله‌ایرده بسته شده. از دیگر سو، ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ کوچک سمت راستش در رده‌ی کهکشان‌های کوتولهجای گرفته است. با وجود اندازه‌ی بسیار متفاوتشان، هر دو بر یکدیگر تاثیر گرانشی گذاشته و به آرامی دارند همدیگر را دگرگون می‌کنند.
میله‌ی درون ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ با رفتاری مانند یک قیف کیهانی، مواد خامی که برای ستارهزایی نیازست را از حلقه‌ی بیرونی به قلب کهکشان می‌کشاند. این مکش گاز و غبار در ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ به ستاره‌زایی‌های نیرومندی در قرص آبی و درخشان درونی که به نام حلقه‌ی ستاره‌فشان پیراهسته‌ای شناخته شده و ۲۴۰۰ سال نوری پهنا دارد انجامیده است. [بخش مرکزی این کهکشان را به تنهایی اینجا دیده بودید: * حلقه‌ای در ساعت]
گمان می‌رود هم میله و هم حلقه‌ی ستاره‌فشان دستکم تا اندازه‌ای دستاورد کشمکش کیهانی میان دو کهکشان بوده‌اند- ادغامی که ۴۰۰ میلیون سال است جریان دارد.
ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ که پیش از این هم توسط هابل رصد شده بود، جایگاه یک منطقه‌ی ستارهزایی آرام‌تر در حلقه‌ی بیرونی‌اش هم هست. ده‌ها منطقه‌ی اچ۲در این حلقه به چشم می‌خورد که در آنها، تابش پرانرژی ستارگان نوزاد بر توده‌های بزرگ گاز هیدروژنتابیده می‌شود. این تابش باعث برانگیختگی گازها شده و توده‌هایی درخشان در جای جای ابر پدید آورده است.
 |
| تصویر میدان‌گسترده‌ی ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ و ان‌جی‌سی ۱۵۱۲- تصویر بزرگ‌تر |
ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ به گونه‌ی چشمگیری از آنجه در این تصویر دیده می‌شود هم گسترده‌تر شده - فراتر از حلقه‌ی بیرونی- و بازوهای مارپیچی ناهنجار پیچک‌مانندی را به نمایش گذاشته که ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ را در بر گرفته‌اند. گمان می‌رود این بازوهای غول‌پیکر در اثر برهمکنش گرانشی نیرومند با ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ و برافزایش مواد از آن تاب برداشته و دچارانحراف شده‌اند. ولی این برهم‌کنش‌ها تنها بر ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ اثر نگذاشته؛ آنها به عضو کوچک‌تر نیز زیان زده‌اند.
کشش‌های کشندی که از سوی عضو بزرگ‌تر وارد می‌شود، گاز و غبار درون ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ را به چرخش انداخته و فرآیند ستاره‌فشانی‌ای از ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ هم شدیدتر در آن به پا کرده است. این باعث شده این کهکشان کوچک با نوری آبی‌فام که نشانه‌ی ستارگان داغ نوزاد است بدرخشد.
ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ تنها کهکشانی نیست که نیروهای سهمگین کشند گرانشی ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ بر آن وارد شده. رصدهای سال ۲۰۱۵ نشان داده بود که مناطق بیرونی بازوهای مارپیچی ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ در حقیقت بخشی از یک کهکشان جداگانه‌ی کهن‌تر بوده است. این کهکشان از هم گسیخته و توسط ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ بلعیده شده بوده، درست همان بلایی که دارد بر سر ان‌جی‌سی ۱۵۱۰ می‌آید.
روی هم رفته، این جفت نشان‌دهنده‌ی چگونگی برهمکنش میان کهکشان‌هاست، این که هر چقدر اندازه‌های متفاوتی داشته باشند می‌توانند اثری چشمگیر بر ساختار یکدیگر داشته باشند، پویایی گاز و غبارشان را دگرگون کنند، و حتی ستاره‌فشانی به راه بیندازند. این گونه برهم‌کنش‌های کهکشانی، و به ویژه ادغام های آنهانقشی کلیدی در فرگشت کهکشان‌ها دارند.
گفتنی است این دو کهکشان با فاصله‌ی ۳۰ میلیون سال نوری از زمین، در آسمان نیمکره‌ی جنوبی، در صورت فلکی ساعتجای دارند.
در ویدیوی زیر، یا بزرگنمایی بخشی از آسمان در صورت فلکی ساعت، به کهکشان ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ می‌رسیم:
اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید.
--------------------------------------------
در ویدیوی زیر، یا بزرگنمایی بخشی از آسمان در صورت فلکی ساعت، به کهکشان ان‌جی‌سی ۱۵۱۲ می‌رسیم:
اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید.
--------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
David and Goliath - NASA - ESA - Hubble Space Telescope - NGC 1510 - NGC 1512 - galaxy - star formation - barred spiral - dwarf galaxy - circumnuclear starburst ring - starburst - merger - HII - hydrogen - star - accretion - tidal force - spiral arm - alactic evolution
منبع: spacetelescope
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان