الگوی به ظاهر یکسان سیاره‌ها در منظومه‌های فراخورشیدی

یک گروه از دانشمندان به رهبری لورن وایساز دانشگاه مونترالکانادا۹۰۹ سیاره که تلسکوپ فضایی کپلردر ۳۵۵ سامانه یافته را بررسی کرده‌اند. همه‌ی سیاره‌های درون هر یک از سامانه‌ها در مقایسه با سیاره‌های سامانه‌های دیگر، تقریبا هم‌اندازه و با فاصله‌های مداری یکسانی به نظر می‌رسند. وایس می‌گوید: «این الگو را در سامانه‌های گوناگون مشاهده می‌کنیم، ستاره‌‌هایشان هر اندازه هم می‌خواهد با یکدیگر تفاوت داشته باشند.»

این متفاوت با چیزیست که ما از فرآیند تولد ستارگان انتظار داریم؛ چشمداشت ما اینست که ستارگان از یک ابر گاز و غبار پدید می‌آیند و با چرخش خود، این ابر را به شکل قرصی چگال [به نام قرص پیش‌سیاره‌ای] به گرد خود در می‌آورند. توده‌های چگال‌تر درون این ابر فشرده‌تر می‌شوند و سیاره‌ها را می‌سازند، بنابراین باید پیوندی میان سیاره‌ها و ستاره‌شان باشد.

به گمان این دانشمندان، گویا فرآیند ساخته شدن سیاره‌ها از قرص‌های پیش‌سیاره‌ای زیر نفوذ چیزی به جز جرم کل قرص، جرم خالص درون قرص، یا چیزی که در نخستین گام پیدایش سیاره رخ می‌هد است.

وایس می‌گوید: «شاید آنچه بزرگی سیاره‌ها و جدایی میانشان را تعیین می‌کند چیزی مربوط به فیزیک آن قرصی باشد که سیاره‌ها در آن ساخته می‌شوند. ولی این پنداشت هنوز آزمایش نشده است.»

شاید داده‌های محدود ما باعث شده چنین الگوهایی را ببینیم. کپلر می تواند تنها سیاره‌هایی با دوره‌ی مداری کوتاه را ببیند- آنهایی که در مدت ۴ سال ماموریتش، از برابر ستاره‌شان گذشته بودند. انگار که کسی به همین شیوه از بیرون به سامانه‌ی خورشیدی نگاه کند و تنها سیاره‌های تیر، ناهید، زمین و بهرام را ببیند.

پس آیا می‌توانیم نظریه‌هایمان را بر پایه‌ی مشاهدات محدود کپلر بنیان بذاریم؟ وایس می‌گوید: «این پرسشی است که خواب را از چشم من و دیگران ربوده!»

نگارش برخطِ پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در این پیوند در دسترس است.

-------------------------------------------

واژه نامه:

منبع: newscientist