گویا وویجر ۲۵ سال زودتر از کاسینی فواره‌های انسلادوس را دیده بود

نخستین بار در سال ۲۰۰۵ فواره‌های بزرگی از ذرات یخیکه از قطب جنوب انسلادوس بیرون می‌زدند در عکس‌های فضاپیمای کاسینیناسا دیده شد و دانشمندان سیاره‌ای را شیفته و مفتون ساخت. داده‌های بعدی کاسینی نشان داد که در زیر سطح این ماه دریایی [از آب مایع] پنهان شده که می‌تواند یکی از بهترین جاهای سامانه‌ی خورشیدی برای جستجوی زندگی باشد.

اکنون یک علاقمند به پردازش تصاویر از تنسیآمریکا بر این باور است که توانسته این فواره‌ها را در بایگانی داده‌های تصویری فضاپیمای وویجر ۱که در سال ۱۹۸۰ از کنار کیوان گذشت "پیش-کشف"کند.

تد استریک، استادیار کالج منطقه‌ای رون استیتکه به تازگی با گروه نیوهورایزنزناسا هم کار کرده، با دریافت بخشی از داده‌های وویجر ۱ که در دسترس همگان است از سامانه‌ی برخط داده‌های سیاره‌ایناسا و پردازش آنها، برآمدگی محوی را در نیمکره‌ی جنوبی این ماه یخی آشکار کرده.

استریک برای نمایان کردن فواره‌های انسلادوس در داده‌های قدیمی وویجر نیاز به عکس‌هایی داشت که در زمانی که انسلادوس با زاویه‌ی ویژه‌ای روشن شده بود گرفته شده بودند. ولی وویجر در آن زمان‌های کلیدی هیچ عکسی که انسلادوس در کانون دوربینش باشد نگرفته بود.

پس وی ناچار شد بایگانی تصاویر را جستجو کند و در عکس‌هایی که وویجر از دیگر اجرام پیرامون کیوان گرفته بود، به دنبال عکسی بگردد که انسلادوس به طور شانسی در آنها افتاده باشد. وی می‌گوید: «هشت تصویر که انسلادوس هم در آنها بود را در یک دسته تصویر یافتم. انسلادوس تنها به اندازه‌ی چند پیکسل بود، در یک زاویه‌ی گامکه چندان آرمانی نبود ولی برای این گونه کارها سودمند بود.»

استریک با پشته‌سازی (stacking) این هشت عکس که در نوامبر ۱۹۸۰ گرفته شده بودند، و میانگین گرفتن از آنها، توانست نسبت سیگنال-به-نویزِ تصویر پایانی را افزایش داده و چیزی را آشکار کند که به گفته‌ی او، همان یخ‌فشان‌هاییست که کاسینی چند دهه بعد یافت. دستاورد استریک در نشست علوم ماه و سیاره‌ایکه ماه آینده در وودلندز تگزاسبرگزار می‌شود ارایه خواهد شد.

اندرو کوتز، یکی از دانشمندان ماموریت کاسینی در آزمایشگاه علوم فضای مولارد بریتانیامی‌گوید: «این بسیار عالیست که بشود به سراغ داده‌هایی که حدود یک چهارم سده پیش از رسیدن کاسینی به دست آمده بود رفت -و با بهره از یافته‌های کاسینی- این تصویر پردازش شده و چشمگیر وویجر را به دست آورد که به نظر می‌رسد یخ‌فشان‌ها را در آن زمان نشان می‌دهد.»

وی می‌افزاید، اگر تصویر پرداخته‌ی (پردازش شده‌ی) استریک به راستی توده‌ی پدید آمده در اثر یخ‌فشان‌های انسلادوس را نشان بدهد، این می‌تواند منبع داده‌های تازه و فریبنده‌ای برای پژوهشگران فراهم کند.

«اگر یک مورد شناسایی دیگر در داده‌های دهه‌ی ۸۰ تایید شود توان آن را دارد که -پس از بررسی و واسنجیکامل داده‌ها-چیزهایی درباره‌ی پیشینه‌ی این فواره‌ها و این که از چه زمانی فعال بوده‌اند به ما بگوید.»

--------------------------------------------

واژه نامه:

منبع: newscientist