* پنج ماه از دیدار فضاپیمای نیوهورایزنزناسا با پلوتوو گردآوری نخستین عکس ها و داده ها از این دنیای یخ زده و ماه هایش گذشته، ولی دانش ما درباره ی این سامانه ی دوردست همچنان رو به افزایش است.
اعضای گروه علمی نیوهورایزنز در نشست پاییزیانجمن ژئوفیزیک آمریکا (AGU) که این هفته در سان فرانسیسکو برگزار می شود تازه ترین یافته درباره ی پلوتو پرده بر خواهند داشت. از میان این یافته ها، زمین شناسی و همنهش پلوتو است و همچنین جزییات تازه درباره ی ریزگردهای نامنتظره ی جو پلوتو و برهم کنش آن با باد خورشیدی.
 |
| بخشی از تصویر پایین- اندازه ی بزرگ تر |
پژوهشگر اصلی نیوهورایزنز، آلن استرناز بنیاد پژوهشی جنوب باختردر بولدر کلرادو می گوید: «ما هنوز نیمی از داده های گرد آمده درباره ی سامانه ی پلوتو را هم دریافت نکرده ایم ولی تاکنون طیف گسترده ای از یافته های علمی تازه برایمان آشکار شده است.»
شواهد زمین‌شناختی نشان دهنده ی فعالیت های گسترده ی یخچالی در گذشته و اکنون هستند، از جمله پیدایش شبکه هایی از دره های فرسایش یافته، که برخی از آن ها "دره های آویزان"هستند، بسیار همانند دره هایی که در پارک ملی یلواستوندر وایومینگ آمریکا یافت می شوند. آلن هوارداز دانشگاه ویرجینیا در شارلوتزویل، و یکی از همکاران علمی گروه رمین شناسی، ژئوفیزیک و تصویربرداری نیوهورایزنز (GGI) می گوید: «پلوتو تا حد بسیاری فراتر از چشمداشت های ما از گونه‌گونی زمین‌چهرهاو فرآیندها بوده- فرآیندهایی که تا روزگار کنونی هم ادامه یافته اند.»
 |
| زیگزاگ روی پلوتو.اندازه ی بزرگ تر |
کلید شناخت فعالیت های روی پلوتو، آشنایی با نقش لایه ی ژرف نیتروژنجامد و دیگر یخ های گریزاییاست که سمت چپ "قلب"پلوتو را انباشته اند: یک حوضه ی گسترده، به پهنای ۱۰۰۰ کیلومتر که به طور غیررسمی به نام فلاته ی اسپوتنیکشناخته شده. مدل های عددی تازه از همرفتگرمایی درون این لایه نه تنها ساختارهای یخی چندگوشه ی پرشماری که روی سطح فلاته ی اسپوتنیک دیده شده را توضیح می دهند، بلکه نشان می دهند که این لایه می تواند دستکم چند کیلومتر کلفتی داشته باشد. تبخیر نیتروژن درون حوضه و سپس چگالش آن و بارش روی بلندی های پیرامون سرانجام به پیدایش یک جریان یخی می انجامد که بر می گردد و به سوی حوضه روان می شود و دوباره آن را پر می کند.، مدل های عددی بیشتر از جریان یخ نیتروژن نشان می دهند که سطح پلوتو چگونه دگرگون می شده و هنوز هم می شود. [خواندید: * پلوتو یخ های روان دارد]
در چند ماه گذشته، نیوهورایزنز انبوهی از داده های رنگی و داده هایی با زاویه نسبت به خورشید و پلوتو (زاویه ی گام) درباره ی ریزگردهای جَوی چشمگیری که این سیاره ی کوتولهرا در بر گرفته و تا صدها مایل بالای سطح آن ادامه دارد به زمین فرستاده. گروه علمی نیوهورایزنز افزون بر ارزیابی ویژگی های نوری این ریزگرد گسترده، چندین پرسش مهم درباره ی آن را نیز بررسی خواهد کرد: از کجا سرچشمه گرفته، چرا چند لایهدارد، و دگرگونی های فضایی آن پیرامون پلوتو چگونه است.
اندی چنگ، پژوهشگر همکار نیوهورایزنز در آزمایشگاه فیزیک کاربردیدانشگاه جانز هاپکینزدر لورل مریلند می گوید: «این ریزگرد هم مانند تقریبا همه ی چیزهای پلوتو، بسیار پیچیده تر از آنست که فکر می کردیم. ولی با داده های بسیار عالی نیوهورایزنز که اکنون در دست داریم، به زودی انتظار می رود شناخت بسیار بهتری درباره ی آن پیدا کنیم.»
نیوهورایزنز همچنین حدود تازه و دقیق تری برای یک "جو"روی شارون، بزرگ ترین ماه پلوتو یافته. افزون بر آن، دانشمندان در بررسی نماهایی که با دستگاه LEISAی نیوهورایزنز در طیف فروسرخاز شارون گرفته شده بود به شواهدی دست یافته اند از این که بر خلاف چیزی که پیش از این دیده شده بود، جذب اندک آمونیاک (NH3) تنها در چند بلندی محدود سطح شارون انجام نمی شود بلکه در بخش گسترده ای از آن رخ می دهد.
یکی از این جاها که به نام دهانه ی اورگانا شناخته شده، گویا به ویژه سرشار از NH3 است. هنوز نمی دانیم چه چیزی پراکندگی NH3 روی شارون را مهار و تنظیم می کند، و نمی دانیم که این NH3 از درون شارون می آید یا سرچشمه ای بیرونی دارد.
دانشمندان نیوهورایزنز به یافته هایی نیز درباره ی چگونگی برهم کنش پلوتو و شارون با باد خورشیدیدست پیدا کرده اند. باد خورشید جریانی پیوسته از ذرات و پلاسمااست که از خورشید روان می شود و در زمان رسیدن به پلوتو سرعتش به ۱.۴ میلیون کیلومتر بر ساعت است. [ببینید: * دنبال کردن جریان های ذرات از خورشید تا پلوتو- ویدیوی شبیه سازی]
برون‌دهی جو پلوتو سرچشمه ای از اتم های خنثا فراهم می کند که می توانند با یون هایاتمی مثبت اکسیژن (O)، کربن (C) و نیتروژن (N) که در باد خورشیدند به دادوستد الکترونبپردازند. مشاهدات تلسکوپ مدارگرد پرتو X چاندرابه هنگام رسیدن نیوهورایزنز به نزدیک ترین فاصله ی پلوتو در شناخت این فرآیند به دانشمندان کمک کرد. اعضای گروه در آن هنگام به جستجوی تابش های پرتو Xنزدیک پلوتو پرداختند تا بتوانند به کمک آن، نرخ دسترفت جو پلوتو را تعیین کنند، بسیار همانند کاربرد پرتوهای X برای شناسایی ویژگی های برون‌ریزی مواد از دنباله دارها.
-------------------------------------
توضیح تصویر روبرو:
* زیگزاگ روی پلوتو
بخشی از پلوتو که در این نما دیده می شود دشت های پر از دهانه ی باختر نیمکره ی رویارویی نیوهورایزنز (نیمکره ای که به هنگام گذر، رو به نیوهورایزنز بود)، و چندین گسلبرجسته و آشکار را نشان می دهد. از روی لبه ی خاوری ناحیه ی تیره ی کاتولومی گذرد، کوهستان بلند اسرارآمیز رایتکه احتمالا یخ‌فشاناست را پشت سر می گذارد و سرانجام به خط پایانگر (مرز روز و شب) می رسد. از جزییات چشمگیر و پرشمار درون این عکس می توان به پیوندهای میان واحدهای پوشاننده ی به نسبت هموار و درخشان یخ های گریزای فلاته ی اسپوتنیک (در لبه ی تصویر) و کناره ی تیره یا "ساحل"کاتولو اشاره کرد. عکس هایی که این تصویر از پیوند آن ها درست شده با دوربین شناسایی برد بلند (لوری، LORRI) و به همراه طیف سنج LEISA گرفته شده اند. همراهی این دو به پدید آمدن نمای "زیگزاگی"یا پله ای تصویر انجامیده. این عکس ها که اندکی پیش از رسیدن نیوهورایزنز به نزدیک ترین فاصله در روز ۱۴ ژوییه ی ۲۰۱۵ گرفته شدند، جزییاتی به کوچکی ۵۰۰ متر را نشان می دهند.
واژه نامه:
Pluto - Earth - Alan Stern - New Horizons - landform - Alan Howard - NASA - American Geophysical Union - AGU - haze - solar wind - Southwest Research Institute - glacial activity - eroded valley - hanging valley - Geology, Geophysics and Imaging - Alan Howard - nitrogen - volatile - Sputnik Planum - convection - numerical model - phase-angle - Andy Cheng - Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory - moon - Charon - LEISA - ammonia - NH3 - Organa Crater - plasma - neutral atom - electron - oxygen - carbon - Chandra X-ray Observatory - X-ray - comet - fault - Cthulhu Regio - cryovolcanic - Wright Mons - terminator - Long-Range Reconnaissance Imager - LORRI - zigzag
منبع: nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان