روزتا و دنباله دارش سرانجام به خورشید رسیدند

نمای سمت چپ در ساعت ۱۴:۰۷، نمای میانی در ساعت ۱۷:۳۵، و نمای سمت چپ در ساعت ۲۳:۳۱ روز ۱۲ اوت ۲۰۱۵ (به وقت گرینویچ)، چند ساعت پیش از رسیدن دنباله دار به نقطه ی پیراهور گرفته شدند. فاصله ی روزتا از دنباله دار در زمان گرفتن این عکس ها حدود ۳۳۰ کیلومتر بود. فعالیت دنباله دار، و اوجگیری آن در ساعت های نزدیک به پیراهور به خوبی در این تصاویر چشمگیر فضایی دیده می شود. به ویژه نمای میانی که در آن، یک برونریزی بزرگ و چشمگیر از دنباله دار به چشم می خورد. تصویر پویا (gif) که از پیوند نماهای گرفته شده در آن ساعات درست شده را در پایین ببینید. این تصویر در اندازه ی بزرگ تر

این روز جشن دنباله دارهاست. فضاپیمای روزتای سازمان فضایی اروپا (ESA) اندکی بیش از یک سال است که به گرد دنباله دار 67-P/چوریموف-گراسیمنکو (دنباله دار ۶۷پی) می چرخد و امروز که این دنباله دار به نزدیک ترین نقطه ی مدار ۶.۵ ساله ی چرخشش به گرد خورشید (نقطه ی پیراهوریا حضیض) رسیده، آن را همراهی می کند.

تصویر پویا (gif) از دنباله دار ۶۷پی به هنگام نزدیک شدن به نقطه ی پیراهور. اندازه ی بزرگ تر (۳.۷ مگ). اگر تصویر را نتوانستید کامل ببینید، ویدیوی آن را در این پیوند تماشا کنید.

دانشمند پروژه ی ESA، نیکلاس آلتوبلی در گفتگویی به همین مناسبت گفت: «این واقعا یک شاهکار شگفت انگیز است که امروز توسط روزتای ما انجام شده.»

این نخستین بارست که یک فضاپیما پابه پای یک دنباله دار حرکت کرده و آن را از نزدیک و در همان حال که از خفتگی بیرون آمده و در اثر گرما فعالیتش را آغاز می کرد زیر نظر گرفته.

با نزدیک شدن دنباله دار به خورشید، یخ هایش به گاز تبدیل شدهو از سطحش بیرون می زنند، مانند همین چیزی که در تصویر بالا می بینید، این عکس در روز ۲۹ ژوییه گرفته شده. همین دیروز، گروه دانشمندان یک فواره ی گازی درخشان دیگر را دیدند که از سطحش بیرون می زد.

فضاپیمای روزتا و دنباله دار ۶۷پی حتی در نقطه ی پیراهور هم فاصله ی امنی از خورشید داشتند. این دو در ساعت ۲:۰۳ بامداد ۱۳ اوت به وقت گرینویچ، از فاصله ی ۱۸۶ میلیون کیلومتری خورشید گذشتند، یعنی حتی از فاصله ی زمین تا خورشید هم دورتر (۱۵۰ میلیون کیلومتر).

با این حال در عمل، بیشترین دوره ی فعالیت دنباله دار چند روز آینده که سطحش گرم می شود خواهد بود.

هولگر سیرکز، بازرس دوربین اصلی روزتا می گوید: «مقدار آبی که دارد از دنباله دار ۶۷پی بیرون می زند از زمان رسیدن روزتا به آن در سال گذشته، چند هزار برابر شده. با آبی که در هر روز از این دنباله دار بیرون می زند می توان ده بار استخر المپیک را پر کرد.» [هر ثانیه ۳۰۰ کیلوگرم-م]

این برون‌ریزی ها تکه های دنباله دار را هم با خود می برند. در روز ۳۰ ژوییه، گروه دانشمندان تکه ای به بزرگی بیش از ۱ متر را دیدند که از دنباله دار کنده شد و به فضا رفت؛ چیزی که پیش از این هرگز دیده نشده بود. سیرکز می گوید: «دیدن چنین چیزی برای نخستین بار، عالی بود.» [تصویر پویای زیر را ببینید]

تصویر پویا (gif) از محیط پر از غبار پیرامون دنباله دار

با تغییر زاویه ی تابش خورشید بر دنباله دار، دانشمندان اکنون می توانند از سرتاسر سطح آن نقشه بردارند، از جمله بخش هایی که پیش از این در تاریکی بود. گروه دانشمندان حتی چهار تا از این بخش ها را نامگذاری کرده اند: آنهور، ووزرِت، سوبِک، و خونس [همگی از خدایان مصر باستان-م].

سازمان فضایی اروپا به مناسبت رسیدن ۶۷پی به نقطه ی پیراهور یک ابزار "دنباله-نگر"تازه تولید کرده که هر کسی می تواند با آن سطح این دنباله دار را ببیند.

به گفته ی جوئل پارکر از بنیاد پژوهشی جنوب باختردر سن آنتونیوی تگزاس، رسیدن به پیراهور همچنین میزان برون‌ریزی مولکول های گوناگون از دنباله دار ۶۷پی را هم تغییر داده است. پارکر در چند ماه گذشته روزهای پرکاری را گذرانده زیرا همزمان درگیر ماموریت های روزتا و نیوهورایزنزناسا که در ماه ژوییه از کنار پلوتوگذشت بوده. وی با اشاره به همانندی هایی میان ۶۷پی و هیدرا، ماه نامنظم پلوتو که نیوهورایزنز برای نخستین بار از نزدیک آن را به تصویر کشیدمی گوید: «این یک ماجراجویی بود، شگفت انگیز بود.»

البته این جشن کامل نیست، زیرا دانشمندان ماموریت هنوز در تلاش برای تماس با سطح نشین فیلههستند. اکنون بیش از یک ماه است که سیگنالی از فیله دریافت نشده. مهندس عملیات فیله، باربارا کوزونی می گوید: «این برای ما بسیار نگران کننده است.» فعالیت های سطح دنباله دار در زمان نزدیک به پیراهور، کار روزتا برای آن که به اندازه ی کافی به دنباله دار نزدیک شود که بتواند با فیله تماس بگیرد را دشوار کرده، ولی دانشمندان هنوز به آن امیدوارند. کوزونی می افزاید: «ما به سختی در تلاشیم تا داده هایی از فیله دریافت کنیم.»

واژه نامه:

منبع: newscientistو ESA
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان