* شاید زمان خداحافظی با مهبانگ فرارسیده باشد. کیهان شناسان بر این باورند که کیهان از پسمانده هایی سه بعدی
درست شده که در اثر انفجار ابرنواختری یک ستاره ی چهاربعدی پرتاب شده اند.
* این سناریو می تواند به توضیح دمای همگن کیهان و نیز یکنواختی آن در همه ی جهت ها کمک کند.
آیا ممکن است نظریه ی پرآوازه ی "مهبانگ" یا انفجار بزرگ نیاز به بازنگری داشته باشد؟
گروهی از فیزیکدانان نظری این تئوری را پیش کشیده اند که کیهان شاید در پی رُمبش یک ستاره ی چهاربُعدی و تبدیل آن به سیاهچاله و از پسماندهای پرتاب شده ی آن به وجود آمده باشد.
 |
برداشت هنری از افق رویداد یک سیاهچاله. تصویر بزرگ تر |
پیش از پرداختن به یافته ی این دانشمندان، اجازه بدهید این را بگوییم که هنوز هیچ کس از هیچ چیزی مطمئن نیست. گفتن ندارد که در روزگار آغاز کیهان، هیچ انسانی وجود نداشته. نظریه ی استاندارد می گوید که کیهان از یک نقطه ی بی نهایت چگال یا همان "تَکینِگی" آغاز شد، ولی چه کسی می داند پیش از آن چه بوده است؟
نیایش افشردی، یک اخترفیزیکدان [ایرانی] در بنیاد فیزیک نظری پریمتردر کانادا و از نویسندگان این پژوهش می گوید: «تا جایی که فیزیکدان ها می دانند، تنها اژدهاها هستند که می توانند پروازکنان از تکینگی بیرون بیایند!» [اشاره به یک بازی رایانه ای-م]
خوب تنگناها و محدودیت های نظریه ی مهبانگ چیست؟ تکینگی یکی از این محدودیت هاست. همچنین، به سختی می توان پیش بینی کرد که چرا مهبانگ جهانی پدید آورده که چنین دمای تقریبا یکنواختی دارد، زیرا سن جهان ما (حدود ۱۳.۸ میلیارد سال) آنقدر کافی نبودهکه (تا جایی که می توان گفت) طی آن بتواند به ترازمندی گرمایی برسد.
نیایش افشردی، یک اخترفیزیکدان [ایرانی] در بنیاد فیزیک نظری پریمتردر کانادا و از نویسندگان این پژوهش می گوید: «تا جایی که فیزیکدان ها می دانند، تنها اژدهاها هستند که می توانند پروازکنان از تکینگی بیرون بیایند!» [اشاره به یک بازی رایانه ای-م]
خوب تنگناها و محدودیت های نظریه ی مهبانگ چیست؟ تکینگی یکی از این محدودیت هاست. همچنین، به سختی می توان پیش بینی کرد که چرا مهبانگ جهانی پدید آورده که چنین دمای تقریبا یکنواختی دارد، زیرا سن جهان ما (حدود ۱۳.۸ میلیارد سال) آنقدر کافی نبودهکه (تا جایی که می توان گفت) طی آن بتواند به ترازمندی گرمایی برسد.
بیشتر کیهان شناسان می گویند برای آن که چنین تراز و تعادلی برقرار شود، کیهان می بایست با سرعتی بیش از سرعت نور گسترش بیابد، ولی به گفته ی افشردی، حتی این نظریه هم مشکلاتی دارد: «رخداد مهبانگ بسیار آشفته و پرهرج و مرج بود. برای همین نمی دانیم که آیا حتی یک تکه ی کوچک همگن و یکنواخت هم وجود داشته که پَندام (تورم) بخواهد از آن آغاز شود [و جهانی همگن را پدید آورد].»
 |
جدول زمانی کیهان طی ۱۳.۷ میلیارد سال، از مهبانگ، که سپس با گسترش کیهان، دوران تاریکی کیهانو پیدایش نخستین ستارگان در پی می آیند. اینجا را بخوانید: * ساخته شدن جهان کمی بیش از ۶ روز طول کشید |
چیزی که فیزیکدانان پیشنهاد کرده اند اینست:
*مدلی که آنان برپا کرده اند دارای یک کیهان سه بُعدیست که همچونپوسته ایدر یک "جهان انبوه" چهاربعدی شناور است. (بله، این ما را هم به سردرد می اندازد، پس شاید ساده تر باشد که برای به ذهن آوردنش، این پوسته را موقتا دوبُعدی در نظر بگیریم و "جهان انبوه" را هم سه بُعدی.) جزییات تکنیکی بیشتر را می توانید در این مقاله ی سال ۲۰۰۰بخوانید که نظریه ی تازه بر پایه ی آن بنا شده.
*مدلی که آنان برپا کرده اند دارای یک کیهان سه بُعدیست که همچونپوسته ایدر یک "جهان انبوه" چهاربعدی شناور است. (بله، این ما را هم به سردرد می اندازد، پس شاید ساده تر باشد که برای به ذهن آوردنش، این پوسته را موقتا دوبُعدی در نظر بگیریم و "جهان انبوه" را هم سه بُعدی.) جزییات تکنیکی بیشتر را می توانید در این مقاله ی سال ۲۰۰۰بخوانید که نظریه ی تازه بر پایه ی آن بنا شده.
*پس اگر در این "جهان انبوه" ستارگانی چهاربعدی وجود داشته بودند، این ستارگان می توانستند دارای همان چرخه ی زندگی باشند که ما برای ستارگان سه بعدی می شناسیم. سنگین ترین آن ها دچار انفجار ابرنواختری شده، لایه های بیرونیشان را پرتاب می کردند و درونی ترین بخششان هم می رُمبید و به سیاهچاله تبدیل می شد.
*این سیاهچاله ها هم چهاربعدی بودند و یک "افق رویداد" داشتند درست مانند افق های رویداد سه بعدی که با آن ها آشناییم. افق رویداد مرز میان درون و بیرون یک سیاهچاله است. نظریه های بسیاری در باره ی این که درون یک سیاهچاله چه می گذرد وجود دارد، هر چند که تاکنون هیچ چیزی از آن دیده نشده.
*در یک جهان سه بعدی، افق رویداد همچون یک سطح دوبعدی به نظر می رسد. بنابر این در یک جهان چهاربعدی، افق رویداد می بایست جسمی سه بعدی باشد به نام ابَرکُره (کره ی چندبعدی، hypersphere).
*پس اساسا چیزی که این مدل می گوید اینست که هنگامی که یک ستاره ی چهاربعدی منفجر می شود و از هم می پاشد، مواد به جا مانده ی در حال پرتاب، یک پوسته ی سه بعدی گرداگردِ یک افق رویداد سه بعدی می سازند و شروع به گسترش می نمایند.
سخن کوتاه کنیم و چیزهایی که گفتیم را با جهان دیدارپذیر توضیح دهیم:
رصدهای ژرفای فضا به روشنی نشان داده اندکه کیهان در حال گسترش و انبساطاست (و در واقع دارد سریع و سریع تر هم می شود، احتمالابه دلیل وجود چیزی اسرارآمیز به نام انرژی تاریک[۱]). نظریه ی تازه می گوید که این گسترش ناشی از رشد و گسترش همان پوسته ی سه بعدی است که از انفجار آن ستاره ی چهاربعدی به جا مانده. ولی اینجا دستکم یک محدودیت وجود دارد.
رصدهای ژرفای فضا به روشنی نشان داده اندکه کیهان در حال گسترش و انبساطاست (و در واقع دارد سریع و سریع تر هم می شود، احتمالابه دلیل وجود چیزی اسرارآمیز به نام انرژی تاریک[۱]). نظریه ی تازه می گوید که این گسترش ناشی از رشد و گسترش همان پوسته ی سه بعدی است که از انفجار آن ستاره ی چهاربعدی به جا مانده. ولی اینجا دستکم یک محدودیت وجود دارد.
 |
این برداشت هنری محیط پیرامون سیاهچاله ی ابرپرجرمی که در قلب کهکشان فعال NGC ۳۷۸۳ در صورت فلکی جنوبی قنطورس است را نشان می دهد. به کمک رصدهای تازه که با بهره از تداخل سنج تلسکوپ بسیار بزرگ در رصدخانه ی پارانال اِسو در شیلی انجام شده، نه تنها پرده از وجود یک چنبره ی غبار پیرامون این سیاهچاله برداشته شده، بلکه بادی از مواد سرد هم در ناحیه های قطبی سیاهچاله آشکار شده است. |
این مدل علت همدمایی و یکنواختیِ تقریبیِ دمای کیهان را توضیح می دهد (آن جهان چهاربعدی پیشین که جهان ما را پدید آورد، خود بسیار پیشتر وجود داشته)، ولی یک تلسکوپ سازمان فضایی اروپا به نام تلسکوپ پلانک به تازگی نقشه ای از تابش زمینه ی ریزموج کیهانی (CMB) تهیه کرده که در آن، تغییرات و گونه گونی هایی دیده می شود. CMB تابشی است که به باور دانشمندان، از مهبانگ و پیدایش کیهان به جا مانده [اینجا: * تلسکوپ پلانک کامل ترین نقشه کیهان را پدید آورد].
تفاوت مدل تازه با این خوانش از CMB حدود ۴ درصد است، بنابراین پژوهشگران در پی ویرایش مدل تازه‌شان هستند. البته آن ها هنوز مدلشان را باارزش می دانند. پلانک نشان می دهد که پندام (تورم) وجود دارد و در حال انجام است ولی دلیل و چراییِ رخ دادنش را نشان نمی دهد.
به گفته ی پژوهشگران: «این پژوهش می تواند به ما کمک کند تا نشان دهیم که پندام چگونه در اثر حرکت کیهان درون یک هستی با بعدهای بیشتر به راه افتاده و انجام می شود.»
-------------------------------------------
۱) در متن اصلی، نوشته شده "ماده ی تاریک" که بنا بر همه ی نظریه های فیزیکی، نادرسته و برای همین، "انرژی تاریک" رو جایگزینش کردم.
در همین زمینه: * دمای گذشته کیهان را چگونه اندازه می گیرند؟ * کهن ترین نور کیهان * جهان پیش از انفجار بزرگ نیز وجود داشته * کشف نخستین نشانه های جهان های موازی * آیا مهبانگ نیازی به جرقه خدایی داشت؟ * مهبانگ "آغاز جهان" نبود، تنها "تغییر حالت" آن بود! * الگوی امروز کهکشان ها ساختار آغازین کیهان را نشان می دهد * ما در یک «چندجهانی» زندگی می کنیم؛ به ۵ دلیل! * شرطی که هاوکینگ آن را باخت: وجود تکینگی عریان
واژه نامه:
-------------------------------------------
۱) در متن اصلی، نوشته شده "ماده ی تاریک" که بنا بر همه ی نظریه های فیزیکی، نادرسته و برای همین، "انرژی تاریک" رو جایگزینش کردم.
در همین زمینه: * دمای گذشته کیهان را چگونه اندازه می گیرند؟ * کهن ترین نور کیهان * جهان پیش از انفجار بزرگ نیز وجود داشته * کشف نخستین نشانه های جهان های موازی * آیا مهبانگ نیازی به جرقه خدایی داشت؟ * مهبانگ "آغاز جهان" نبود، تنها "تغییر حالت" آن بود! * الگوی امروز کهکشان ها ساختار آغازین کیهان را نشان می دهد * ما در یک «چندجهانی» زندگی می کنیم؛ به ۵ دلیل! * شرطی که هاوکینگ آن را باخت: وجود تکینگی عریان
واژه نامه:
Big Bang - Black Hole - star - singularity - Niayesh Afshordi - astrophysicist - Perimeter Institute for Theoretical Physics - temperature equilibrium - homogenous - membrane - brane - bulk universe - supernovae - black hole - event horizon - hypersphere - dark matter - European Space Agency - Planck - cosmic microwave background - CMB - dark ages - active galaxy - NGC 3783 - constellation of Centaurus - The Centaur - Very Large Telescope - Interferometer - ESO - Paranal Observatory
منبع: universetoday
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
