* فلوئوری که در محصولاتی مانند خمیردندان ها به کار می رود احتمالا میلیاردها سال پیش در ستارگان خورشیدسانی که اکنون مرده اند ساخته شده. این دستاورد پژوهشی است که توسط اخترشناسان دانشگاه لاند سوئد، به همراه همکارانشان در ایرلند و آمریکا انجام گرفته.
 |
| سحابی حلقه یا M۵۷نمونه ای از یک سحابی سیاره ای است که در اثر پخش شدن لایه های بیرونی یک ستاره ی خورشیدسانِ در حال مرگ پدید آمده- تصویر بزرگ تر- درباره اش بخوانید |
فلوئوررا می توان در محصولات روزانه ای مانند خمیردندانو آدامس های فلورایددار پیدا کرد. ولی ریشه های این عنصر شیمیایی تاکنون به گونه ای یک راز مانده و درباره ی خاستگاهش سه نظریه ی اصلی ارایه شده بوده. اکنون این یافته ها از نظریه ای پشتیبانی می کنند که بر پایه ی آن، فلوئور در ستارگانی همانند خورشید، ولی پرجرم تر از آن و نزدیک به پایان زندگی پدید آمده. خورشید و سیاره های سامانه ی خورشیدی ما از دل مواد همین ستارگان مرده پدید آمده اند.
نیلز راید، دانشیار اخترشناسی در دانشگاه لاند می گوید: «پس فلوئوری که در خمیردندان ماست ریشه اش به نیاکان مرده ی خورشید می رسد.»
راید به همراه دانشجوی دکترا، هنریک یانسون و همکارانش از ایرلند و آمریکا ستارگانی را که در دوره های گوناگون تاریخ کیهان پدید آمده بودند بررسی کردند تا ببینند آیا مقدار فلوئور درون آن ها با پیش بینی های این نظریه همخوانی دارد یا نه.
با تجزیه و تحلیل نوری که از یک ستاره تابیده می شود می توان به این پی برد که از هر یک از عنصرهای گوناگون، چه مقدار در آن ستاره وجود دارد. نور با یک طول موج ویژه و معین نشانگر یک عنصر ویژه و معین است. در پژوهش کنونی، پژوهشگران از یک تلسکوپ در هاوایی با یک گونه ابزار تازه که نسبت به نور با یک طول موج در میانه ی طیف فروسرخحساس بود کمک گرفتند. سیگنال مورد نظر برای این پژوهش در همین محدوده ی طیف نور یافته می شود.
نیلز راید می گوید: «ساخت دستگاه هایی که بتوانند نور فروسرخ را با وضوح بالا بسنجند کار بسیار پیچیده ای است و تنها همین تازگی در دسترس قرار گرفته اند.»
عنصرهای شیمیایی گوناگون در فشاها و دماهای بالای درون ستارگان ساخته می شوند. فلوئور در اواخر زندگی ستاره درست می شود، زمانی که ستاره پف کرده و دارد به چیزی تبدیل می شود که به نام غول سرخمی شناسیم. این فلوئور سپس به بخش های بیرونی ستاره جابجا می شود؛ پس از آن، ستاره بخش های بیرونی خود را در فضا پخش می کند و یک سحابی سیاره ای (سیاره نما)را پدید می آورد. فلوئوری که در این فرآیند پس زده شده، با گازی که ستاره را در بر گرفته و به نام ماده ی میان ستاره‌ای شناخته می شود در می آمیزد. پس از آن ستارگان و سیاره های تازه از این ماده ی میان ستاره ای ساخته می شوند. هنگامی که این ستارگان تازه هم می میرند، ماده ی میان ستاره ای یک بار دیگر غنی و پرمایه می شود.
این پژوهشگران اکنون توجه خود را به گونه های دیگر ستارگان نیز معطوف کرده اند. آنها افزون بر پژوهش های دیگر، خواهند کوشید تا ببینند آیا فلوئور در روزگار آغازین کیهان، پیش از آن که نخستین غول های سرخ پدید آیند هم می توانستند ساخته شود. آن ها همچنین از همین روش برای بررسی محیط هایی در کیهان بهره خواهند برد که با محیط پیرامون خورشید تفاوت دارد، مانند جاهای نزدیک به سیاهچاله ی ابرپرجرمدر مرکزکهکشان راه شیری. در آن جا چرخه ی مرگ و زایش ستارگان به میزان چشمگیری سریع تر از مناطق نزدیک خورشید است.
نیلز راید می گوید: «ما با نگاه کردن به سطح فلوئور ستارگان آنجا می توانیم بگوییم آیا فرآیندهایی که به شکل گیری آن می‌انجامند با هم تفاوت دارند یا نه.»
این یافته ها به تازگی در Astrophysical Journal Letters منتشر شده اند.
در همین زمینه:
واژه نامه:
fluorine - toothpaste - star - sun - Lund University - chewing gum - element - planet - solar system - Nils Ryde - Henrik Jönsson - wavelength - infrared - spectrum - red giant - planetary nebula - interstellar medium - supermassive black hole - Milky Way -
منبع: sciencedaily
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان