* شاید روان شدن آب بر سطح یخ زده ی بهرام ناممکن باشد، ولی یک پژوهش تازه که در یک محیط همانندسازی شده‌ی سیاره ی سرخ انجام گرفته نشان می دهد که ممکن است گونه ای نمک در آنجا بتواند یخ هایی که با آن در تماسند را آب کند.
این فرآیند همانند چیزیست که روی زمین انجام می شود. برای نمونه، مقام های شهری در فصل زمستان با پاشیدن نمک روی جاده های لغزنده، یخ آن ها را آب می کنند. ولی به گفته ی پژوهشگران، محیط همانندسازی شده ی بهرام (مریخ) یکی از نخستین مواردیست که رخ دادن چنین فرآیندی روی سیاره ی سرخ را عملا نشان می دهد.
 |
| قطره های آبی که روی پایه های کاوشگر سطح نشین فینیکس ناسا گرد آمده بود |
به گمان برخی از دانشمندان، در سیاره ی بهرام آب روان هم وجود دارد. در عکس های فرستاده شده توسط فضاپیماهای مدارگرد ناسا و سازمان فضایی اروپا که به گرد سیاره ی سرخ می چرخند چیزی دیده شده که به نظر می رسد آبکَندهاییروی سطح این سیاره باشد. [دیدید و خواندید: * در سیاره بهرام آب یافته شد * تصویر متحرکی که روان شدن آب بر یک سراشیبی بهرام را نشان می دهد * نشانه های بیشتری از جریان آب شور روی سیاره بهرام]
در سال ۲۰۰۸، کاوشگر سطح نشین فینیکس (یا فونیکس) ناساعکس هایی به زمین فرستاد که گویا قطره هایی را روی سطح بهرام و روی پایه های خود کاوشگر نشان می دادند [تصویر بالا یکی از آن هاست]. اگر به راستی آبِ روان روی این سیاره وجود داشته باشد می تواند برای کسانی که امیدوارند موجود زنده روی آن پیدا کنند خبر خوبی باشد.
نیلتون رنو، یکی از استادان جو، اقیانوس و فضای دانشگاه میشیگان، و رهبر این پژوهش در بیانیه ای گفت: «برای من هیجان انگیزترین چیز اینست که دیگر می توانم دلیل پیدایش آن قطره ها روی پایه های فینیکس را دریابم.»
جایگاه فرود فینیکس در نقطه ای از قطب شمال سیاره بود که در آن گونه ای نمک به نام پرکلراتکلسیموجود داشت؛ نمکی که روی زمین هم در جاهایی مانند بیابان آتاکامای شیلیهم پیدا می شود.
رنو بر این باورست که پیشرانه های این کاوشگر خاک سطحی را از روی یخ های زیر آن کنار زده و آن ها را آب کرده بودند. این باعث شد آب شور گل آلودی پدید آید که به هنگام فرود کاوشگر، بر روی پایه های آن پاشیده شوند. همان نمک ها باعث شدند آن قطره ها مایع بمانند. سال ها بعد، خودروی کنجکاویناسا هم این نمک را در جایی نزدیک تر به استوای سیاره پیدا کرد.
پژوهشگران بر آن شدند تا چنین شرایطی را درون استوانه هایی فلزی که دمایشان به اندازه ی دماهای روی بهرام پایین آورده شده بود بازسازی کنند: منفی ۱۲۰ درجه ی سانتیگراد تا منفی ۲۱ درجه ی سانتیگراد (۱۸۵- فارنهایت تا ۵- فارنهایت). فشار هوا روی ۱ درصد فشار هوای زمین، و نمناکی (رطوبت) هم در بیشتر موارد روی ۱۰۰ درصد تنظیم شد.
آن ها نخست پرکلرات تنها را آزمایش کردند: آن را روی خاکی مانند خاک بهرام (سنگپوشه) قرار دادند و حتی پس از سه ساعت هم هیچ نشانه ای از آب ندیدند. این نشان می داد که فرآیند نم‌آشامی (deliquescence) که با کشیده شدن بخار از هوای پیرامون توسط نمک باید دیده می شد انجام نشده و احتمالا این فرآیندِ چندان چشمگیری در بهرام نیست.
ولی هنگامی که پرکلراترا روی یخ (آب یخ زده) قرار دادند، حتی در دماهای ۷۳ درجه ی سانتیگراد زیر صفر هم آب مایع پدید آمد. پژوهشگران این آب را با بهره از طیف سنجیپراکندگی راماندیدند: یک لیزر را بر روی سطح تاباندند و شناسه‌ی آب را در بازتاب آن شناسایی کردند. مواد گوناگون و حالت های گوناگون ماده شناسه های ویژه و جداگانه ای را در این بازتاب نشان می دهند.
نمایندگان دانشگاه در بیانیه ای نوشتند: «این یافته ها نشان می دهند که روی پهنه ی گسترده ای از سطح بهرام و ژرفای کم زیر سطحش، از مناطق قطبی تا عرض های میانی، و در چندین ساعت روز در بهار و اوایل تابستان، مقدار اندکی آب مایع می تواند وجود داشته باشد.»
گرچه این یافته ها تضمینی برای وجود زندگی نیستند ولی پژوهشگران خاطرنشان کردند که روی زمین، در آب های شور جاهایی مانند جنوبگان هم میکروب هایی یافته شده اند. [در همین زمینه: * این یک موجود فضایی نیست، ولی می تواند باشد!]
در ویدیوی زیر، خود نیلتون رنو جزییات این پژوهش را شرح می دهد:
در ویدیوی زیر، خود نیلتون رنو جزییات این پژوهش را شرح می دهد:
water - Mars - Red Planet - Earth - salt - NASA - European Space Agency - Phoenix lander - planet - Martian life - Nilton Renno - calcium perchlorate - Atacama Desert - thruster - Curiosity rover - equator - regolith - deliquescence - Raman scattering spectroscopy - laser - midlatitude microbe - Antarctica -
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان