چگونه می توانید یک عدسی گرانشی غول پیکر را وابسنجید (کالیبره کنید)؟
اینجا، عدسی ما خوشه ی کهکشانی Abell 383 (آبل ۳۸۳ یا A383) است، توده ای بزرگ و پرجرم از کهکشان ها، گاز داغ، و ماده ی تاریککه حدود ۲.۵ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد (سرخگرایی: z=۰.۱۸۷).
برای واسنجی، به جرم خوشه نیاز داریم؛ بهتر بگوییم، به مقدار و توزیع ماده ی تاریک. در یک شیوه ی نوین واسنجیکه به تازگی آزموده شده، دانشمندان به انتظار می نشینند تا در پشت یک خوشه ی کهکشانی، ابرنواخترهایی از گونه هایی بسیار ویژهرخ دهد، و سپس مقدار بزرگنمایی آن ها توسط عدسی گرانشی خوشه را اندازه می گیرند.
این شیوه، کامل کننده ی سنجش های دیگر است، سنجش هایی مانند محاسبه ی ماده ی تاریکیکه برای ایجاد حرکت های درونیِ مشاهده شده ی کهکشان ها، توده کردن گازهای داغخوشه، و پدید آوردن چنین کجنمایی های تصویری عدسی گرانشینیازست.
 |
| این تصویر در اندازه ی کمی بزرگ تر و با کیفیت بهتر |
تصویریکه اینجا می بینید توسط تلسکوپ فضایی هابلاز خوشه ی کهکشانی آبل ۳۸۳ گرفته شده. چنانچه در سمت راست تصویر می بینید، این خوشه همانند یک عدسی گرانشیبسیار خوب رفتار kl,ni و تصویر کهکشان های پشت مرکزش را به شدت دچار کجنمایی کرده است. در سمت چپ هم یک کهکشان دوردست را پیش و پس از رخ دادن یک ابرنواختر آشکارساز می بینیم.
تاکنون دانشمندانی که در پروژه ی "پیمایش همگرایی خوشه ای و ابرنواختری با هابل" (CLASH) کار می کنند، در دو مورد، به مناسب بودن ابرنواخترهای گونه ی Iaبرای واسنجی از پشت دوخوشه ی کهکشانی دیگرپی برده اند.
در همین زمینه: * راز ابرنواختر بسیار درخشان سال ۲۰۱۰ آشکار شد
واژه نامه:
gravitational lens - galaxy cluster - Abell 383 - dark matter - redshift - supernova - Hubble Space Telescope - A383 - galaxy - Type Ia - Cluster Lensing And Supernova survey with Hubble - CLASH -
منبع: apod.nasa.gov
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان