آیا انسان می‌تواند توفان‌های مغناطیسی را "حس"کند؟

اکنون همین کار را به هنگام یک توفان زمین‌مغناطیسی (ژئومغناطیسی) انجام میدهیم. این شاید چندان آسان نباشد. پژوهش تازه‌ای که توسط دانشمندان بنیاد فناوری کالیفرنیا (کلتک) انجام شده و در ئی‌نورو (eNeuro)انتشار یافته شواهد قانع‌کننده‌ای ارایه می‌دهد از این که تغییرات میدان مغناطیسی زمین می‌تواند جلوی امواج آلفا را در مغز انسان بگیرد و آنها را سرکوب کند۔.

پژوهشگران مدت‌هاست پی برده‌اند که جانداران می‌توانند میدان‌های مغناطیسیرا حس کنند. برای نمونه، زنبور عسل، ماهی آزاد، لا‌ک‌پشت، پرندگان، نهنگ‌ها، و خفاش‌ها برای جهت‌یابی از میدان مغناطیسی کمک می‌گیرند، و سگ‌ها هم ‌می‌توانند برای یافتن آهنرباهای پنهان شده در زیر خاک آموزش ببینند.

کانیه وانگ، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «بسیاری از جانوران می‌توانند این کار را انجام بدهند، پس چرا ما نتوانیم؟»

پژوهشگران برای یافتن پاسخ این پرسش که آیا انسان‌ها هم می‌توانند واقعا میدان مغناطیسی را حس کنند یا نه یک اتاق ایزوله‌ی نارسانا (عایق) در برابر بسامدهای رادیوییساختند و داوطلبان را به مدت یک ساعت در تاریکی مطلق در آن نشاندند. میدان مغناطیسی در سکوت پیرامون اتاق جابجا می‌شد و همزمان، امواج مغزی داوطلبان هم با الکترودهایی که در ۶۴ نقطه‌ی سرشان نصب شده بود اندازه گرفته می‌شد.

در برخی از ۳۴ شرکت‌کننده، توان امواج مغزی آلفا در واکنش به جابجایی میدان مغناطیسی تا ۶۰ درصد کاهش می‌یافت. انجام چندباره‌ی این آزمایش نشان داد که این تاثیر تکرارپذیر است۔.

دو تن از نویسندگان پژوهش، یوزف کرشوینکو شین شیموجومی‌گویند این نخستین شواهد قطعی از یک حس تازه‌ در انسان است: حسی به نام مغناط‌پذیری (magnetoreception).

نکته‌ی چشمگیر این بود که داوطلبانی که تغییراتی را تجربه کردند گفته‌اند هیچ آگاهی از آنها نداشته‌اند. به نظر می‌رسد یک اثر کاملا ناخودآگاه بود که هرگز تا سطح یک وقفه‌ی آگاهانه بالا نمی‌رفت. این باعث شد پژوهشگران به این نتیجه برسند که شاید این یک بخشِ به جا مانده از یک توانایی باستانی برای جهت‌یابی با بهره‌گیری از نشانه‌های مغناطیسی منطقه باشد.

کرشوینک می‌گوید: «شاید جای شگفتی نباشد که دستکم بخشی از مولفه‌های کاربری عصبی [عصبیِ مغناطپذیری] در ما به جا مانده باشد، به ویژه با توجه به روش زندگی نیاکانِ شکارچی کوچ‌روی خودمان در روزگاران نه چندان دور.»

شیموجو میگوید: «به عنوان گام بعدی، باید بکوشیم این [توانایی] را به هشیاری آگاهانه تبدیل کنیم.»

آیا این بدان معناست که انسان‌ها ممکن است بتوانند توفان‌های زمین‌مغناطیسی را حس کنند؟ هنوز روشن نیست.

هنگامی که توفان‌های خورشیدی به زمین می‌رسند، باعث لرزش و پس و پیش شدن میدان مغناطیسی سیاره‌مان میشوند. سوزن قطب‌نماها در عرض‌های جغرافیایی میانی می‌توانند ۴ تا ۵ درجه جابجا شوند (منبع). ولی دانشمندان کلتک در این پژوهش به دنبال تغییراتی به این کوچکی نبودند. میدان‌های مغناطیسی درون اتاق آزمایش آنها + و - ۹۰ درجه جابجا می‌شد که بسیار بسیار بزرگ‌تر از توفان‌های زمین‌مغناطیسی معمولیست. بنابراین ما هنوز نمی‌دانیم این حس مغناطپذیری انسان به اندازه‌ی کافی نیرومند هست که تغییراتِ به نسبت اندک مربوطِ به وضعیت فضا را دریافت کند یا نه.

کروشینک می‌گوید: «محدوده‌ی کامل [مغناطپذیری انسان‌ها] هنوز کشف نشده است.»

--------------------------------------------