* بر پایه‌ی پژوهشی تازه، اگرنشانه‌های زندگی روی ماه یخ‌زده‌ی مشتری، اروپا وجود داشته باشد شاید پیدا کردنشان به آن سختی که گمان می‌رفت نباشد.
اروپابا قطر ۳۱۰۰ کیلومتر یک اقیانوس غول‌پیکر از آب مایع زیر پوسته‌ی یخی‌اش دارد. افزون بر این، به گمان اخترشناسان این آب‌ها با هسته‌ی سنگی ماه در تماس است که این واکنش‌های شیمیایی گوناگون فریبنده‌ای را امکان‌پذیر می‌کند.
 |
| پرتوهایی که از مشتری بر سر اروپا می‌بارد می‌تواند رد پاهای زیستی، نشانه‌های مولکولی زندگی را که در آبفشان‌های اروپا به سطح می‌آیند نابود کند |
به همین دلیل دانشمندان اروپا را یکی از بهترین گزینه‌ها در سامانه‌ی خورشیدی برای جستجوی زندگی می‌دانند. اروپا همچنین از نظر زمین‌شناختی دنیایفعالیستکه گویا باعث می‌شود مواد اقیانوس درونش به طور معمول بالا، روی سطح بیایند؛ برای نمونه، در اثر خیزش (بالا آمدن) آب خود اقیانوس در برخی جاها و/یا از راه ویژگی‌های آبفشان-مانندی که در برخی جاهای سطح وجود دارد و تلسکوپ فضایی هابلچندین بار آنها را دیده.
ناسا می‌خواهد در آینده‌ی نه چندان دور به چنین نمونه‌هایی دست پیدا کند. برای این کار، یک کاوشگر مداری به نام "یوروپا کلیپر"یا همان اروپا کلیپر (Europa Clipper) را در دهه‌ی ۲۰۲۰ به سوی اروپا روانه می‌کند. کلیپر ده‌ها بار از کنار اروپا می‌گذرد که شاید در برخی از این گذرها بتواند به نمای نزدیکی از یکی از این آبفشان‌ها دست یابد. ناسا دارد برای پس از کلیپر هم روی طرح احتمالی یک سطح‌نشین کار می‌کند که می‌تواند به جستجوی نشانه‌هایی از زندگی روی و یا نزدیک سطح اروپا بپردازد.
ولی این که یک سطح‌نشین باید تا چه ژرفایی را حفر کند تا بتواند چیزی پیدا کند روشن نیست. دلیلش اینست که مدار اروپا درون کمربندهای تابشی مشتریست و زیر بمباران ذرات باردار پرسرعتی‌ست که می‌توانند اسیدهای آمینهو دیگر رد پاهای زیستیاحتمالی را نابود کنند.
پژوهش تازه دقیقا در همین زمینه است.
تام نوردهایم، دانشمند ناسا به همراه همکارانش محیط تابشی اروپا را با جزییات شبیه‌سازی کردند تا شرایط بخش‌های گوناگون سطح و میزان خطرناکی جا تا جای آن آن را بسنجند. سپس این نتایج را با داده‌های آزمایشگاهی ترکیب کردند تا ببینند دوزهای گوناگون تابش با چه سرعتی اسیدهای آمینه [به عنوان جایگزین کلی زیست‌مولکول‌های پیچیده] را از هم می‌پاشند.
این دانشمندان تفاوت‌های چشمگیری میان بخش‌های گوناگون اروپا دیدند؛ تابش وارد شده بر بخش‌هایی از سطح اروپا (مناطق استوایی) حدود ۱۰ برابرِ دیگر بخش‌ها (عرض‌های میانی و بالا) بود.
بر پایه‌ی بررسی آنها در بهترین بخش‌ها، یک سطح‌نشین به احتمال بسیار می‌تواند تنها با کندن یخ و پایین رفتن حدود ۱ سانتیمتر، اسیدهای آمینه‌ی شناخت‌پذیری پیدا کند. در بخش‌های خطرناک، این ژرفا می‌بایست ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر باشد (این بدان معنا نیست که در چنین ژرفاهایی باید جاندار زنده‌ای پیدا شود، زیرا دوز تابش در آنجا به اندازه‌ای بالاست که حتی سخت‌جان‌ترین میکروب‌های زمینی را هم می‌پزد و زنده نمی‌گذارد).
 |
| تفاوت‌های چشمگیری در دوز تابشی میان بخش‌های گوناگون اروپا دیده می‌شود؛ این دوز در مناطق استوایی (رنگ صورتی) حدود ۱۰ برابرِ بخش‌های درون (عرض‌های میانی و بالا است. |
نوردهایم می‌گوید حتی این منطقه‌ی خطرناک دومی را هم می‌توان به خوبی مهار و کنترل کرد. او به اسپیس دات کام گفت: «حتی در خشن‌ترین مناطق تابشی اروپا هم می‌توان تنها با خراشیدن سطح، موادی را پیدا کرد که تابش آنها را چندان دگرگون یا تخریب نکرده.»
نوردهایم این را خبر خوبی برای یک سطح‌نشین می‌داند. وی می‌گوید اکنون برنامه‌ریزان ماموریت می‌توانند [بی آن که نیاز به حفاری چندین و چند متری باشد-م] با خیال آسوده بخش‌هایی از سطح اروپا را در نظر بگیرند که احتمال ته‌نشست‌های اقیانوسیِ تازه در آنها بیشتر است- برای نمونه، منطقه‌های زیر باران آبفشان‌ها.
دانشمندان هنوز چنین نقطه‌ی نویدبخشی را برای فرود شناسایی نکرده‌اند؛ عکس‌هایی که تاکنون از اروپا دیده‌ایم به اندازه‌ی کافی واضح نبوده‌اند ولی ولی یوروپا کلیپر می‌تواند این را تغییر دهد. نوردهایم می‌گوید: «هنگامی که به داده‌های تصویری بسیار باکیفیت یوروپا کلیپر دست پیدا کنیم، نمایی به کلی متفاوت را از سطح اروپا خواهیم دید. داده‌های یوروپا کلیپر واقعا کلیدی‌اند.»
گزارش این پژوهش در شماره‌ی۲۳ ژوییه‌ی نگارش برخط نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شدهاست.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Jupiter - moon - Europa - icy shell - rocky core - solar system - geyser - NASA - Hubble Space Telescope - Europa Clipper - lander - radiation belt - biosignature - Tom Nordheim - amino acid - biomolecule - equator - latitude - Earth - microbe - California Institute of Technology - Jet Propulsion Laboratory - Pasadena - deposit - Nature Astronomy
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان