یاپتوس، ماه رنگ‌آمیزی شده کیوان

چه بر سر یاپتوس، ماه کیوان (زحل) آمده؟

بخش‌های گسترده‌ای از این دنیای شگفت‌انگیز به تیرگی زغال‌سنگو بخش‌های دیگرش به روشنی یخ است.

همنهش مواد تیره‌ی آن ناشناخته است، ولی طیف فروسرخنشان می‌دهد که احتمالا از گونه‌ی تیره‌ای از کربنتشکیل شده است. یاپتوس همچنین در بخش استوایش دارای یک رگه‌ی برآمده‌ی نامعمول است که به آن نمایی همانند یک گردوداده.

برای بیشتر شناختن این ماه که نمایی رنگ‌آمیزی شده دارد، فضاپیمای کاسینیناسادر سال ۲۰۰۷ از فاصله‌ی حدود ۲۰۰۰ کیلومتریآن گذشت.

این عکس که از فاصله‌ی ۷۵۰۰۰ کیلومتری یاپتوس گرفته شده، جزییاتی بی‌سابقه را از یکی از نیمکره‌های ان که همیشه دور از کیوان است (چون درقفل گرانشی با این سیاره است) نشان می‌دهد.

یک دهانه‌ی برخوردی پهناور در جنوب آن دیده می‌شود که گستره‌ای بسیار پهناور به قطر ۴۵۰ کیلومتر را پوشانده و به نظر می‌رسد بر روی یک دهانه‌ی کهن‌تر و هم‌اندازه‌ی خودش جای قرار گرفته است.

هر چه به سمت خاور (شرقی) یاپتوس می‌رویم، مواد تیره‌رنگ بیشتر شدده‌اند، تا جایی که در خاوری‌ترین بخش‌ها، هم دهانه‌ها را پوشانده‌اند و هم بلندی‌ها را.

بررسی دقیق نشان می‌دهد که این لایه‌ی تیره به طور معمول استوای یاپتوس را پوشانده و کلفتی‌اش از یک متر کمتر است. فرضیه‌ی پیشرو اینست که بیشتر این ماده‌ی تیره‌رنگ از خاک‌هایی‌ست که از فرازش (تصعید) یخ‌های گل‌آلود و به نسبت گرم به جا مانده است.

نخستین لایه‌ی این مواد تاریک به احتمال بسیار از انباسشت پسماند شهاب‌سنگ‌هایی پدید آمده بود که از ماه‌های دیگر به سطح یاپتوس کوبیده می‌شدند.

--------------------------------------------

واژه‌نامه:

منبع: apod.nasa