* قرص‌های گوناگونی از غبار به گرد شماری از ستاره‌های جوان و نزدیک به زمین دیده شده که می‌توانند پرورش‌دهنده‌ی سیاره‌های فراخورشیدیتازه‌ای باشند.
 |
| عکس زیبای و پرجزییاتی که تلسکوپ بسیار بزرگ با بهره از دستگاه SPHERE خود از قرص غبار پیرامون ستاره‌ی جوان "آی‌ام گرگ"گرفته |
عکس‌های تازه‌ای که تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اسو) در شیلیبا بهره از "دستگاه پژوهش طیفی-قطبشی فراسیاره‌ها با پادسانی بالا"ی خود (اسفیر، SPHERE) گرفته طیف گسترده‌ای از قرص‌های گوناگون غبار را با جزییاتی بی‌سابقه نشان می‌دهند.
این قرص‌ها به گِرد ستارگان جوانی در نزدیکی زمین دیده شده‌اند و دربردارنده‌ی گاز، غبار، و خرده‌سیاره‌هاییهستند که با پیوستن به هم می‌توانند سیاره‌هایی بسازند. این قرص‌ها بسیار متنوعند و اندازه، شکل، و ساختار گوناگونی دارند.
نمایندگان اسو می‌گویند: «این قرص‌ها اندازه و شکل بسیار گوناگونی دارند- برخی از آنها دارای حلقه‌هایی درخشانند، برخی دارای حلقه‌های تیره، و برخی هم حتی نمایی مانند همبرگر دارند. آنها همچنین بسته به زاویه‌ای که از چشم‌انداز زمین دارند بسیار متفاوت دیده می‌شوند- از دایره‌ی رونما (قرصش رو به ما است) گرفته تا قرص‌هایی باریک که تقریبا از لبه دیده می‌شوند (لبه‌نما).»
 |
| این عکس‌ها که همگی به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ و با بهره از دستگاه SPHERE گرفته شده‌اند قرص‌های بسیار گوناگون غبار پیرامون ستارگان جوان و نزدیک به زمین را با جزییاتی بی‌سابقه نشان می‌دهند. این قرص‌ها ساختارها و پیکره‌ها و اندازه‌های بسیار گوناگونی دارد و در برخی از آنها ویژگی‌هایی که می‌تواند نشانگر رشد احتمالی سیاره‌هایی در آنها باشد نیز دیده می‌شود |
بسیاری از ستارگانِ یافته شده که با قرصی از آوارهای سنگی در بر گرفته شده‌اند در گام ستارگان "تی گاوی"یا تی ثوری (T Tauri) هستند، یعنی هنوز بسیار جوانند -با سنی کمتر از یک میلیون سال- و درخشش‌های گوناگونی دارند. این ستارگان از ۲۳۰ تا ۵۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارند و از این نظر ستارگانی به نسبت نزدیکند.
با وجود این نزدیکی، بررسی قرص‌های پیش‌سیاره‌ایپیرامون این ستارگان دشوارست زیرا نور خود ستارگان اغلب از نوری که از قرص‌هایشان بازتابیده بیشتر است. ولی پژوهشگران توانسته‌اند با بهره از دستگاه "اسفیر"که جلوی نور ستارگانِ نزدیک را می‌گیرد و منطقه‌ی پیرامونشان را نمایان می‌کند جزییات خوبی را در این قرص‌ها ببینند.
قرص‌های غبار پیرامون ستارگان جوان از نخستین هد‌ف‌ها برای پژوهشند زیرا به باور دانشمندان اینها مناطقی هستند که سیاره‌ها می‌توانند در دلشان ساخته شوند. بنابراین بررسی آنها می‌تواند به شناخت بهتر از فرآیند پیدایش سیاره‌ها و همچنین یافتن سرنخ‌هایی درباره‌ی نخستین روزهای سامانه‌ی خورشیدی خودمان در بیش از ۴ میلیارد سال پیش کمک کند.
 |
| عکسی که تلسکوپ بسیار بزرگ با بهره از دستگاه SPHERE از یک قرص غبار لبه‌نما پیرامون ستاره‌ی "جی‌اس‌سی ۰۷۳۹۶-۰۰۷۵۹"، یکی از اعضای سامانه‌ی چندستاره‌ای گرفته. این قرص غبارِ نویافته به نظر می‌رسد بیشتر از قرص‌های گازی پیرامون ستارگان تی-گاوی در همان سامانه تکامل یافته، هر چند که با هم همسن هستند. |
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
star - planet - SPHERE - Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research - European Southern Observatory - ESO - Very Large Telescope - Chile - planetesimal - hamburger - face-on - edge-on - T Tauri - Earth - protoplanetary disk - solar system - GSC 07396-00759 - IM Lupi
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان