غولی که دارد پوست می‌اندازد

آر-سنگتراش که با فاصله‌ی ۱۲۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی سنگتراشجای دارد یک ستاره‌ی کربنیاز "شاخه‌ی ناهمساوی غول‌ها" (شاخه‌ی مجانبی غول‌ها، ای‌جی‌بی) است، ستاره‌ای که به پایان زندگی‌اش نزدیک شده است. ستارگان کم‌جرم و میان‌جرم در این گام از زندگی خنک شده، پف کرده، جَوی گسترده می‌سازند و بخش بزرگی از جرمشان را از دست می‌دهند- کوتاه سخن، در آستانه‌ی تبدیل شدن به یک سحابی سیاره‌نمای زیبا قرار می‌گیرند.

اگرچه اصول این فرآیندِ از دست دادن جرم شناخته شده‌ است، ولی این که این فرآیند چگونه نزدیک سطح ستاره آغاز می‌شود به خوبی شناخته نشده. میزان جرمی که یک ستاره از دست می‌دهد پیامدهای بسیار بزرگی در روند فرگشت آن دارد، آینده‌اش را تغییر می‌دهد، و آن را به گونه‌های متفاوتی از سحابی‌های سیاره‌نما تبدیل می‌کند.

هنگامی که ستارگان ای‌جی‌بی در پایان زندگی به یک سحابی سیاره‌نما تبدیل می‌شوند، طیف گسترده‌ای از عنصرها را می‌سازند- از جمله ۵۰ درصد از عنصرهای سنگین‌تر از آهنرا. این عنصرها سپس به درون کیهان پخش شده و برای ساختن ستارگان و سیاره‌ها و ماه‌های تازه، و سرانجام پدید آوردن اجزای سازنده‌ی زندگی به کار می‌روند.

یکی از ویژگی‌های بارز آر-سنگتراش لکه‌ی درخشان و برجسته‌ی آنست که به نظر می‌رسد دو یا سه برابر روشن‌تر از جاهای دیگرش است. اخترشناسانی که این عکس شگفت‌انگیز را با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ای‌تی‌آی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپاگرفته‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که آر-سنگتراش با "توده‌های"غول‌پیکری از غبار ستاره‌ای در بر گرفته شده که دارند از این ستاره کَنده و دور می‌شوند. این لکه‌ی روشن در حقیقت یک منطقه‌ پیرامون ستاره است که غباری ناچیز دارد یا اصلا هیچ غباری ندارد، و به ما امکان می‌دهد تا ژرفای بیشتری را تا سطح ستاره ببینیم.

این عکس بخش بی‌اندازه کوچکی از آسمان را می‌پوشاند: حدود ۲۰در۲۰ میلی ثانیه‌ی قوس. برای این که به کوچک بودنش پی ببرید در نظر بگیرید که قطر زاویه‌ایسیاره‌ی مشتریحدود ۴۰ ثانیه‌ی قوس است.

--------------------------------------------

واژه‌نامه:

منبع: eso