* دیگر هیچ کس تنها نیست! با یافته شدن یک ماه (قمر) کوچک برای سومین جرم بزرگ فرانپتونی، اکنون همه‌ی اجرام بزرگِ بیرون از مدار نپتون برای خود ماه‌هایی دارند.
اجرام فرانپتونی (TNOها) بیشتر یا همه‌ی مسیر مداری خود را در آن سوی مدار نپتونمی‌پیمایند. آوریل گذشته، سیاره‌ی کوتوله‌یماکی‌ماکیبه عنوان نهمین جرم از ۱۰ جرم فرانپتونی با قطرهایی نزدیک یا بالاتر از ۱۰۰۰ کیلومتر که ماه دارند شناخته شد. [خبرش را اینجا خوانده بودید: * دورترین سیاره کوتوله منظومه خورشیدی یک همدم نیز دارد]
 |
| سیاره‌ی کوتوله‌ی ۲۰۰۷ اوآر۱۰ با ماه نویافته‌اش (درون دایره‌ی سرخ) |
از همین رو زمانی که اخترشناسان دیدند سرعت چرخش سیاره‌ی کوتوله‌ی ۲۰۰۷ اوآر۱۰کمتر از میزان چشمداشتی است، احتمال دادند که آن هم یک ماه داشته باشد. برای بررسی این موضوع، جان استنزبریاز بنیاد علمی تلسکوپ فضاییدر بالتیمور مریلندبه همراه همکارانش به سراغ بایگانی تلسکوپ فضایی هابلرفتند و هشت تصویر از این سیاره‌ی کوتوله را پیدا کردند که در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ گرفته شده بود.
استنزبری می‌گوید: «ما اساسا تصاویر را بسیار بیشتر از کسانی که داده‌های آغازین را دریافت کرده بودند بزرگ کردیم، و آنجا یک ماه یافتیم.» این ماه در هر هشت تصویر بود. این دانشمندان نخست یافته‌های خود را در یک نشست دانش سیاره‌ایکه در ماه اکتبر برگزار شد ارایه کردند ولی اکنون پژوهشنامه‌ی آن را نیز منتشر کرده‌اند.
یافتن ماه‌هایی به گرد همه‌ی اجرام بزرگ فرانپتونی یک دیدگاه به ما می دهد، نه تنها از خود این اجرام، بلکه از تاریخ سامانه‌ی خورشیدی. اجرام فرانپتونی یادگارهای روزگار سیاره‌زایی در سامانه‌ی خورشیدی هستند، و بنابراین دریچه‌ای به گذشته به روی ما می‌گشایند.
ماه‌های پیرامون هر یک از این اجرامِ به نسبت کوچک احتمالا زمانی پدید آمده‌اند که یک سنگ بزرگ به جرم مادر برخورد کرد و با توده شدن آوارهایی که در اثر برخورد به فضا پاشیدند، ماه یا ماه‌هایی در مدار آن جرم درست شد. این واقعیت که همه‌ی اجرام فرانپتونی بزرگ [دستکم] یک ماه دارند نشانگر گذشته‌ای آشفته و پربرخورد در آن منطقه است.
اسکات شپارد، از بنیاد دانش کارنگیدر واشنگتن دی‌سیمی‌گوید: «امروزه این اجرام به نسبت کمیاب هستند و برخوردشان با یکدیگر نامحتمل است. این بدین معناست که [از آنجایی که همه‌ی آنها برخوردهایی را تجربه کرده‌اند]، محیط آن بخش سامانه‌ی خورشیدی می‌بایست بسیار پرجمعیت‌تر از امروز بوده: شمار اجرام آنجا در گذشته می‌بایست ۱۰ یا ۱۰۰ برابر امروز بوده باشد.»
اخترشناسان امیدوارند عکس‌های بیشتری از ۲۰۰۷ اوآر۱۰ بگیرند تا بتوانند ماه آن را بهتر ببینند، زیرا سنجش مدار ماه می‌تواند چیزهای بیشتری درباره‌ی خود این سیاره‌ی کوتوله و روزگار آغازین سامانه‌ی خورشیدی به آنها بدهد.
استنزبری می‌گوید: «دانستن جرم و چگالی به ما چیزهایی درباره‌ی میزان سنگ و یخ درون آن می‌گوید، که این هم می‌تواند به آگاهی‌هایی درباره‌ی شیمی گازها در قرص پیش‌سیاره‌ایِخورشید بیانجامد.»
--------------------------------------------
به کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
واژه نامه:
moon - dwarf planet - Neptune - Trans-Neptunian object - TNO - Makemake - 2007 OR10 - John Stansberry - Space Telescope Science Institute - Baltimore - Maryland, - Hubble Space Telescope - solar system - planet - Scott Sheppard - Carnegie Institution for Science - Washington DC - protosolar disc - arXiv
منبع: newscientist
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان