بمب خبری ناسا: کشف منظومه‌ای با هفت سیاره همانند زمین

اخترشناسان سامانه‌ای با هفت سیاره‌ی زمین‌سان را در فاصله‌ی ۴۰ سال نوری یافته‌اند. همه‌ی این سیاره‌ها به کمک چندین تلسکوپ فضایی و زمینی از جمله تلسکوپ فضایی اسپیتزرناسا و تلسکوپ وی‌ال‌تیدر رصدخانه‌ی جنوبی اروپاو به روش "گذر"یافته شدند، یعنی با گذشتن از برابر ستاره‌ی میزبان و کاستن از نور آن. این ستاره یک کوتوله‌ی فراسرد است و تراپیست-۱نام دارد.

خبر پیشین درباره‌ی این سامانه را اینجا خوانده بودید: * سه سیاره زیست‌پذیر در فاصله تنها ۴۰ سال نوری یافته شد

بر پایه‌ی پژوهشنامه‌ای که در نشریه‌ی نیچر منتشر شده، سه تا از این سیاره‌ها درون منطقه‌ی زیست‌پذیرجای دارند و می‌توانند اقیانوس‌هایی از آب مایع را روی سطحشان داشته باشند، چیزی که شانس این سامانه‌ی ستاره‌ای برای میزبانی زندگی را بالا می‌برد. این سامانه دارای بیشترین شمار سیاره‌های هم‌اندازه‌ی زمین است که تاکنون یافته شده و بیشترین سیاره‌ی زیست‌پذیر را در بر دارد. این هفت سیاره به ترتیب فاصله‌شان از ستاره به نام‌های تراپیست-ابی، سی، دی، ئی، اف، جی و اچ نامیده شده‌اند.

اُفتی که در اثر گذشتن هر یک از این سیاره‌ها از برابر ستاره در بروندهی نور آن رخ می‌داد به اخترشناسان اجازه داد تا به اندازه، همنهش و مدار آنها پی ببرند. آنها دریافتند که دستکم شش سیاره‌ی درونی از نظر اندازه و دما همسان با زمینند.

نویسنده‌ی اصلی پژوهش، میکایل ژیلوندرباره‌ی این یافته‌ها می‌گوید: «این یک سامانه‌ی سیاره‌ای شگفت‌انگیز است- نه تنها برای این که این همه سیاره یافته‌ایم، بلکه به این دلیل که همه‌ی آنها به گونه‌ی غافلگیرکننده‌ای همانند زمینند!»

مقایسه مدار سیاره‌های تراپیست-۱ با ماه‌های گالیله‌ی و سیاره‌های درونی سامانه ی خورشیدی

تراپیست-۱ با داشتن تنها ۸ درصد جرم خورشید، یک ستاره‌ی بسیار کوچک است -تنها کمی بزرگ‌تر از سیاره‌ی مشتری- و با این که به ما نزدیک است، ولی بسیار کم‌نور در صورت فلکی دلو (آبریز) دیده می‌شود. اخترشناسان این انتظار را داشتند که چنین ستارگان کوتوله‌ای بتوانند میزبان چندین سیاره‌ی هم‌اندازه‌ی زمین در مدارهای فشرده باشند، [و از همین رو] آنها را هدف‌هایی نویدبخش برای شکار زندگی فرازمینی می‌دانستند، ولی تراپیست-۱ نخستین ستاره‌ای از این گونه است که تاکنون یافته شده.

یکی دیگر از نویسندگان پژوهش می‌گوید: «بروندهی انرژی ستارگان کوتوله‌ای مانند تراپیست-۱ بسیار کمتر از خورشید ماست. سیاره‌ها برای داشتن آب مایع سطحی، باید در مدارهایی بسیار نزدیک‌تر از چیزی که در سامانه‌ی خورشیدی می‌بینیم جای بگیرند. خوشبختانه به نظر می‌رسد این پیکره‌بندی درست همان چیزیست که پیرامون تراپیست-۱ می‌بینیم.»

به گفته‌ی این دانشمندان، همه‌ی این هفت سیاره از نظر اندازه همانند زمین و ناهید، یا اندکی کوچک‌ترند. اندازه‌گیری چگالی نشان می‌دهد که دستکم شش سیاره‌ی درونی احتمالا همنهش (ترکیب) سنگیدارند.

مدارهای این سیاره‌ها نه چندان بزرگ‌تر از مدار ماه‌های گالیله‌ایمشتری، و بسیار کوچک‌تر از مدار تیر (عطارد) است. ولی کوچکی تراپیست-۱ و دمای پایین آن بدین معناست که انرژی دریافتی سیاره‌هایش هم‌ارز انرژی دریافتی سیاره‌های درونی سامانه‌ی خورشیدی است؛ انرژی دریافتی تراپیست-۱سی، دی و اف به ترتیب اندازه‌ی ناهید، زمین، و بهراماست.

هر هفت سیاره‌ی یافته شده در این سامانه احتمالِ داشتن آب مایع سطحی را دارند، ولی فاصله‌های مداری برخی از آنها شانسشان را بیشتر کرده. مدل‌های آب و هوایی نشان می‌دهد که درونی‌ترین سیاره‌ها (تراپیست-۱بی، سی و دی) احتمالا گرم‌تر از آنند که آب مایع داشته باشند ولی در بخش‌های کوچکی از سطحشان شاید چنین امکانی باشد. فاصله‌ی مداری بیرونی‌ترین سیاره (تراپیست-۱اچ) تایید نشده، ولی به احتمال بسیار دورتر از آنست که آب مایع سطحی داشته باشد- البته با فرض این که هیچ فرآیند گرمایشی دیگری برایش رخ ندهد. ولی تراپیست-۱ئی، اف، و جی همان گنجی هستند که شکارچیان سیاره در آرزوی یافتنش بودند، زیرا مدارشان درون منطقه‌ی زیست‌پذیر ستاره (دامنه‌ی زندگی) جای دارد و می‌توانند اقیانوس‌هایی از آب مایع روی سطحشان داشته باشند.

این یافته‌های تازه سامانه‌ی تراپیست-۱ را به هدفی بسیار ارزشمند برای پژوهش‌های آینده تبدیل کرده است. تلسکوپ فضایی هابلچندیست که جستجوی جو پیرامون سیاره‌ها را آغاز کرده و دانشمندان از احتمال‌های آینده هیجان‌زده‌اند: «با از راه رسیدن نسل تازه‌ی تلسکوپ‌ها، مانند تلسکوپ اروپایی بی‌اندازه بزرگدر رصدخانه‌ی جنوبی اروپا و تلسکوپ فضایی جیمز وبناسا، به زودی خواهیم توانست جستجو برای آب و حتی چه بسا نشانه‌های زندگی روی این سیاره‌ها را آغاز کنیم.»

--------------------------------------------

واژه نامه:

منبع: رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (eso)