* شواهد نشان می‌دهند ستاره‌ی غول‌پیکر و سرخ‌فام ابط‌الجوزا که بر شانه‌ی شکارچیدر این صورت فلکی نشسته، در گذشته‌ای نه چندان دور ستاره‌ی همدمش را بلعیده بوده.
ستاره‌ی ابط‌الجوزا یا شبان‌شانه (آلفای شکارچی) یک "ابرغول سرخ"است که به زودی در انفجاری ابرنواختریجان خود را از دست خواهد داد. چنان چه از عنوان رده‌بندی ابط‌الجوزا بر می‌آید، ستاره‌ای است که با نزدیک شدن پایان زندگی‌اش بسیار پف کرده و بی‌اندازه بزرگ شده است. اگرچه جرم این ستاره تنها ۱۵ تا ۲۵ برابر خورشید است، ولی در این گام زندگی‌اش قطری حدود ۱.۴ میلیارد کیلومتر پیدا کرده، یعنی ۱۰۰۰ برابر قطر ستاره‌ی مادری ما. (اگر ابط‌الجوزا را در جای خورشید قرار دهیم، سطحش از مدار سیاره‌ی بهرامهم گذشته و به کمربند سیارک‌هاخواهد رسید.)
 |
| عکسی از ابرغول سرخ شبان‌شانه که توسط تلسکوپ فضایی هرشل و در طول موج‌‌های ۷۰، ۱۰۰، و ۱۶۰ میکرون گرفته شده درباره‌ی این عکس بخوانید: * برخورد یک ستاره ابرغول به یک دیوار کیهانی |
چنین ستاره‌ی هیولایی باید چرخش کُندی داشته باشد، زیرا نرخ چرخش با افزایش حجم کاهش می‌یابد (همان گونه که اسکیت‌بازهای روی یخبا جمع کردن دست‌هایشان، سرعت چرخش خود افزایش می‌دهند). ولی در مورد ابط‌الجوزا چنین نیست زیرا به گفته‌ی اخترشناسان، با سرعت ۵۳۹۰۰ کیلومتر بر ساعت به گرد محورش می‌چرخد.
جی. کریگ ویلر،اخترشناس دانشگاه آستین تگزاسو نویسنده‌ی اصلی این پژوهشمی‌گوید: «سرعت چرخش ابط‌الجوزا را نمی‌توان [به این سادگی] توضیح داد. این ستاره دارد ۱۵۰ برابر یک ستاره با همین شرایط می‌چرخد.»
ولی به نظر می‌رسد اکنون ویلر و همکارانش پاسخ این معما را یافته‌اند. مدل‌های رایانه‌ای آنها نشان می‌دهد که چرخش شگفت‌انگیز ابط‌الجوزا را می‌توان با این فرض توضیح داد که حدود ۱۰۰ هزار سال پیش، یک همدم ستاره‌ای هم‌جرم خورشید داشته و آن را بلعیده باشد. (تکانه‌ی زاویه‌ایمدار ستاره‌ی همدم به ابط‌الجوزا منتقل شده و نرخ چرخش این غول را افزایش داده و به چیزی که اکنون هست رسانده.)
این همنوع‌خواریبه احتمال بسیار یک "آروغ"کیهانی را در پی آورد که باعث شد ابط‌الجوزا ابری از مواد را با سرعت حدود ۳۶۰۰۰ کیلومتر بر ساعت به فضا بفرستد. جالب این که اخترشناسان پوسته‌ای از مواد را تقریبا در همان فاصله‌ای از ابط‌الجوزا که این سناریو پیش‌بینی کرده یافته‌اند.
اگرچه توضیح‌های احتمالی دیگری هم برای این ابر مواد وجود دارد، ولی به گفته ی ویلر: «واقعیت اینست که شواهد نشان می‌دهند ابط‌الجوزا تقریبا در همین بازه‌ی زمانی دچار گونه‌ای آشوب شده بوده.»
ابط‌الجوزا حدود ۶۴۰ سال نوری از خورشید فاصله دارد. این ستاره هم مانند دیگر ابرغول‌ها در جوانی می‌میرد زیرا تنها حدود ۱۰ میلیون سال سن دارد. برخلاف آن، خورشید حدود ۴.۶ میلیارد سال از عمرش می‌گذرد و تازه به نیمه‌ی راه زندگیش رسیده است.
این پژوهش تازه در شماره‌ی ۱۹ دسامبر ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده.
--------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
واژه نامه:
star - Betelgeuse - hunter - constellation Orion - red supergiant - supernova - sun - Earth - Mars - asteroid belt - ice-skater - J. Craig Wheeler - University of Texas - Austin - angular momentum - cannibalism - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان