در این عکسِ تلسکوپ فضایی هابلناسا از سحابی خرچنگ، تابش وهم‌انگیز یک ستارهی مُرده را می‌بینیم که مدت‌ها پیش به شکل ابرنواخترمنفجر شده بود. ولی گول نخورید، این جرم کوچک و بیچاره که زمانی در دل ستارهی مرده جای داشته، هنوز هم جان دارد و با آهنگی منظم و دقیق می‌تپد.
 |
| قلب این توده ابر در تسخیر یک ستارهی نوترونی است که در واقع هسته‌ی ستاره‌ایست که در سال ۱۰۵۴ میلادی به شکل ابرنواختر منفجر شده بود. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
این "قلب"همان هسته‌ی رمبیده‌ی ستارهی منفجر شده است. این جرم که به نام یک ستارهی نوترونی [و البته یک تپ‌اختر] شناخته می‌شود، تقریبا هم‌جرم خورشید است ولی به اندازه‌ی رمبیده و فشرده شده که اکنون قطرش تنها چند کیلومتر است و ۱۰۰ میلیارد بار سخت‌تر از فولادشده. ایننیروگاهکیهانی همان جرم ستاره-مانندِ نزدیک مرکز تصویر است.
این پسمانده‌ی ستاره‌ای یک دینامشگرف است که ۳۰ بار در ثانیه دور خود می‌چرخد. با چنین سرعت چرخش سرسام‌آوری، یک میدان مغناطیسیمرگبار پدید آمده که ۱ تریلیون ولت برق تولید می‌کند. این فعالیت پرانرژی به آزاد شدن امواج حلقه‌مانندی انجامیده که یک حلقه‌ی رو به گسترش می‌سازند و بهتر از همه در بالا، سمت راست این تپ‌اختر دیده می‌شوند. [پویانمایی زیر را ببینید]
گازهای داغ سحابیِ به جا مانده از ابرنواختر در سرتاسر طیف الکترومغناطیسیمی‌درخشد، از رادیوییگرفته تا پرتو X. هابل آن را در طیف نور دیدنی (مریی)، به شکل سیاه و سفید به تصویر کشیده. این تلسکوپ با دوربین پیشرفته‌ی پیمایشیخود، از ژانویه تا سپتامبر ۲۰۱۲ از آن عکس‌هایی گرفت. تابش سبزفامی که به این سحابی نمایی هالووینیداده، دستاورد فیلترهای رنگیِ به کار رفته است.
سحابی خرچنگ یکی از تاریخی‌ترین و شناخته شده‌ترین پَسمان‌های ابرنواختراست. پیشینه‌ی رصد این جرم به ۱۰۵۴ میلادی بر می‌گردد. در آن هنگام، ستاره‌شناسان چینینخستین بار دیده شدنِ یک "ستارهی مهمان"را گزارش کردند که تا ۲۳ روز در روشنی روز هم دیده می‌شد. روشنی این ستاره شش برابر نور سیاره‌ی ناهیدبود. ستاره‌شناسان ژاپنی، خاورمیانه‌ای، و بومیان آمریکانیز پدیدار شدن این ستارهی رازگونه را در تاریخ ثبت کرده‌اند.
در سال ۱۷۵۸، ستاره‌شناس فرانسوی، شارل مسیههنگامی که به دنبال دنباله‌دارها می‌گشت، یک سحابی مه‌آلود را نزدیک همان جایی که آن ستارهی تاریخی دیده شده بود یافت. وی بعدها نام این سحابی را به عنوان نخستین مورد در فهرست کیهانی پرآوازه‌اش وارد کرد و "مسیه ۱"یا (ام۱) نامید؛ مسیه این سحابی را یک "دنباله‌دار دروغین" (fake comet) خواند. تقریبا یک سده بعد، ستاره‌شناس انگلیسی ویلیام پارسونزطرح این سحابی را کشید و چون مانند یک جانور سخت‌پوستدیده می‌شد، نام "سحابی خرچنگ"را به آن داد. در سال ۱۹۲۸، اخترشناس ادوین هابلبرای نخستین بار سحابی خرچنگ را همان "ستارهی مهمان"چینی‌ها در سال ۱۰۵۴ دانست.
 |
این فیلم گذر-زمانی (دور تند) از سحابی خرچنگ که از پیوند عکس‌های تلسکوپ هابل درست شده، ساختارهای موج-مانندی را نشان می‌دهد که از ستارهی نوترونی رو به بیرون گسترده می‌شوند. این امواج مانند موج‌های روی سطح یک آبگیرند. برای ساخت این فیلم، ۱۰ تصویر هابل که میان سپتامبر تا نوامبر ۲۰۰۵ به کمک دوربین پیشرفته‌ی پیمایشی خود گرفته بود به کار رفته. در این پیوند، این پویانمایی را به شکل ویدیو هم می‌توانید ببینید. اندازه‌ی بزرگ‌تر |
[گفتنی است این سحابی به دلیل گسترش بسیار سریعی که دارد، اکنون به هر چیزی می‌ماند به جز خرچنگ- م]
سحابی خرچنگ که به قدر کافی روشن هست که از پشت تلسکوپ‌های آماتوری هم دیده شود، با فاصله‌ی ۶۵۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی گاوجای دارد.
---------------------------------------------
سحابی خرچنگ که به قدر کافی روشن هست که از پشت تلسکوپ‌های آماتوری هم دیده شود، با فاصله‌ی ۶۵۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی گاوجای دارد.
---------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
واژه نامه:
star - supernova - NASA - Hubble Space Telescope - Crab Nebula - core - neutron star - sun - steel - powerhouse - dynamo - magnetic field - pulsar - nebula - electromagnetic spectrum - radio - X-rays - visible - Advanced Camera for Surveys - Halloween - filter - supernova remnant - Chinese - guest star - Venus - Japanese - Arabic - Native American - comet - French - Charles Messier - Messier 1 - fake comet - British - William Parsons - crustacean - M1 - Edwin Hubble - constellation Taurus - Earth - time-lapse
منبع: nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان