* دانشمندان دو جرم کیهانی شگفت‌انگیز یافته‌اند که در زمانی کمتر از یک دقیقه، در طیف پرتو Xصدها برابر درخشان‌تر می‌شوند و سپس با گذشت یک ساعت به وضعیت معمول خود بر می‌گردند. این اجرام هر چه باشند، نشانگر وجود گونه‌ی ناشناخته‌ای از رویدادهای انفجاری در کیهانند.
 |
| پویانمایی از فوران دیده شده در کهکشان ان‌جی‌سی ۵۱۲۸ (قنطورس آ) |
در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷، اخترشناسان دو فوران اَبَرسریع و اَبَردرخشان نزدیک کهکشانی به نام NGC ۴۶۹۷دیدند. هیچ کس تا آن زمان چنین چیزی ندیده بود و از آن زمان هم دیده نشده بود- تا این هفته که اخترشناس، جیمی ارویناز دانشگاه آلابامادر تاسکالوساگزارش داد که به همراه گروهش دو نمونه‌ی دیگر از این اجرام را یافته.
گروه اروین در آغاز می‌خواستند با جستجو در داده‌های رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا، سیاهچاله‌های ستاره‌واررا در توده‌های ستارگان پیرِ پیرامون کهکشان‌های دیگر پیدا کنند. درخشش پرتو X از قرص‌های برافزایشیاین سیاهچاله‌ها می‌تواند در مدت حدود یک ساعت، ۵ تا ۱۰ برابر افزایش یابد.
اروین می‌گوید: «ولی ما در عوض این دو جرم شگفت‌انگیز را یافتیم که نورشان ۱۰۰ تا ۲۰۰ برابر افزایش یافت. ما این فوران‌های پرتو X را تنها از روی شانس پیدا کردیم، زیرا هدف اصلی جستجویمان پیدا کردن چیز چندان شگفت‌آوری نیود.»
این دو چشمه‌ی اسرارآمیز تازه پیرامون دو کهکشان بیضیگونبه نام‌های ان‌جی‌سی ۴۶۳۶و ان‌جی‌سی ۵۱۲۸ (قنطورس آ) یافته شده. هر دوی آنها در چند ثانیه فوران کردند و حدود یک ساعت بعد به درخشش معمول خود در طیف پرتو X برگشتند. یکی از آنها هنگامی که به طور شانسی تلسکوپ رو به آن بود پنج بار فوران کرد که نشان می‌داد احتمالا این رفتار رایجی برای آنست.
فوران‌های تازه هم بسیار همانند فوران‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ هستند، این بدان معناست که سرچشمه‌ی آنها می‌تواند اجرامی از یک گونه باشد. رُزانه دی‌استفانواز مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونینمی‌گوید: «اینجا همسانی‌های بسیار هست و به خوبی هم مستند شده‌اند. این یک پرسش را پیش روی همه می‌گذارد: آنها چه هستند؟»
 |
| نماهای پی در پی از فورانی که نزدیک کهکشان قنطورس آ رخ داد- تصویر بزرگ‌تر |
اروین و همکارانش چند نظریه دارند. یکی این که شاید آنها سیاهچاله‌های میان-جرمیهستند که دارند توده‌های مواد را می‌بلعند؛ این دسته از سیاهچاله‌هااجرامی کمیابند که هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند. نظریه‌ی دیگر اینست که می‌توانند ستارگان نوترونیباشند که دارند به سرعت مواد پیکره‌ی همدم نزدیکشان را می‌دزدند.
دی‌استفانو می‌گوید: «من فکر می‌کنم در هفته‌ها و ماه‌های آینده نظریه‌های بیشتری ارایه خواهد شد.» کاری که باید شود بررسی این نظریه‌ها و گزینش بهترینِ آنهاست.
این گسیلنده‌های تحریک‌پذیر هر چه باشند در کهکشان راه شیریچیزی مانندشان وجود ندارد، و این بدان معناست که حتما باید همسایگان کهکشانیمان را بهتر بشناسیم. گزارش این پژوهش در تازه‌ترین شماره‌ی نشریه‌ی نیچر منتشر شده.
--------------------------------------------
به کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
واژه نامه:
X-ray - Chandra X-ray Observatory - star - black hole - galaxy - NGC 4697 - Jimmy Irwin - University of Alabam - Tuscaloosa - NGC 4636 - NGC 5128 - Rosanne DiStefano - Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics - intermediate-mass black hole - neutron star - excitable emitter - Milky Way - Nature
منبع: newscientist
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان