ستاره‌شناسان با بهره از تلسکوپ فضایی هابلناسا به بررسی شفق‌های قطبی -جلوه‌های نوری خیره‌کننده‌ای که در جو یک سیاره رخ می‌دهد- در قطب‌های بزرگ‌ترین سامانه‌ی خورشید، یعنی مشتریپرداخته‌اند. این برنامه‌ی رصدی توسط سنجش‌های انجام شده توسط فضاپیمای جونوی ناسا که در راه مشتریست پشتیبانی می‌شود.
مشتری که بزرگ‌ترین سیاره‌ی سامانه‌ی خورشیدیاست، به دلیلِ داشتن توفان‌هایی رنگارنگ، و به ویژه لکه‌ی سرخ بزرگششناخته شده، ولیاکنون اخترشناسان با بهره از توانمندی‌های فرابنفشهابل، بر یک ویژگی زیبای دیگر آن تمرکز کرده‌اند.
در این ویدیو، نمایشی دور تند از شفق‌های مشتری را می‌بینید که با بهره از عکس‌های تازه‌ی تلسکوپ فضایی هابل درست شده. برای دریافت آن در اندازه‌ها و نگارش‌های گوناگون، به این پیوندبروید.
پرتوهایی که به گونه‌ای باورنکردنی زنده و رنگینند و در این تصویرهای تازه دیده می‌شوند شفق قطبینام دارند [۱]. شفق‌ها زمانی پدید می‌آیند که ذرات پرانرژی وارد جو یک سیاره، نزدیک به قطب‌های مغناطیسیآن شده و با اتم‌های گازهای آنجا برهمکنش انجام می‌دهند. هدف برنامه‌ی رصدی تازه‌ی هابل افزون بر گرفتن عکس‌های زیبا، شناسایی اینست که اجزای گوناگون شفق‌های مشتری چه واکنشی به شرایط گوناگونِ درون باد خورشیدینشان می‌دهند. باد خورشیدی جریانی از ذرات باردار است که از خورشید بیرون زده می‌شوند.
زمان‌بندی این برنامه بسیار خوب بود زیرا فضاپیمای جونوی ناسا هم‌اکنون درون باد خورشیدی نزدیک مشتری است و در روز ۴ ژوییه‌ی ۲۰۱۶ در مدار این سیاره جای خواهد گرفت. هابل سرگرم مشاهده و سنجش شفق‌های مشتری است ولی جونو دارد ویژگی‌های خود باد خورشیدی را می‌سنجد؛ یک همکاری بسیار خوب و کامل میان یک تلسکوپ و یک کاوشگر فضایی [۲].
 |
| اخترشناسان برای بررسی شفق‌های قطبی مشتری از تلسکوپ فضایی هابل کمک گرفته‌اند. تصویر بزرگ‌تر |
جاناتان نیکولزاز دانشگاه لستربریتانیا، و رهبر این پژوهش می‌گوید: «این شفق‌ها بسیار چشمگیرند و از فعال‌ترین شفق‌هایی هستند که من تاکنون دیده‌ام. تقریبا به نظر می‌رسد که مشتری یک جشن آتش‌بازی برای خوشامدگویی به جونو راه انداخته.»
هابل چند ماه است که دارد برای نشان دادن تغییرات شفق مشتری این سیاره را تقریبا به طور روزانه رصد می‌کند. دانشمندان با بهره از این رشته عکس‌های فرابنفش-دور که به کمک طیف‌نگار تصویربرداری هابل گرفته شده، می‌توانند ویدیوهایی از حرکت‌های این شفق‌های زنده که پهنه‌هایی بزرگ‌تر از سیاره‌ی زمین را می‌پوشانند تهیه کنند.
میدان مغناطیسی نیرومند این غول گازی ذرات باردار را از محیط پیرامون می‌رباید. این ذرات نه تنها ذرات باردارِ درون باد خورشیدی هستند، بلکه ذراتی که توسط آیو، ماه این سیاره -که به داشتن آتشفشان‌های بزرگ و پرشمارش شناخته شده- به فضا پس زده می‌شوند هم در میان آنها هست. [خواندید: * مهار شفق های مشتری در دست یک ماه کوچک آتشفشانی است]
این رصدها و سنجش‌های تازه که توسط هابل و جونو انجام شده به شناخت بهترِ چگونگی تاثیر خورشید و دیگر چشمه‌ها بر شفق‌های قطبی کمک می‌کند. رصدهای هابل هنوز ادامه دارد و بررسی داده‌های آن تا چند ماه به درازا خواهد کشید، ولی نخستین عکس‌ها و ویدیوهای آن هم‌اکنون در دسترسند و شفق‌های قطبی شمالی مشتری را به زیبایی تمام نمایش می‌دهد.
در همین زمینه: * شفق های پرتو X روی سیاره مشتری
در همین زمینه: * شفق های پرتو X روی سیاره مشتری
--------------------------------------------
یادداشت‌ها:
۱]شفق‌های مشتری نخستین بار در سال ۱۹۷۹ توسط فضاپیمای وویجر ۱دیده شدند. او حلقه‌ی نازکی از نور بر روی سمت شب مشتری دید که انگار نمونه‌ی کشیده‌ی شفق‌های زمین بودند. بعدها دانشمندان دریافتند که این شفق‌ها را بهتر از همه در طیف فرابنفش می‌توان دید.
۲]این نه بار نخستیست که اخترشناسان از هابل برای دیدن شفق‌های مشتری کمک می‌گیرند و نه نخستین باریست که هابل برای رصد چنین چیزی با یک فضاپیما همکاری می‌کند. در سال ۲۰۰۰،فضاپیمای کاسینیناسا از کنار مشتری گذشت و دانشمندان از این فرصت بهره جستند تا همزمان توسط کاسینی و هابل داده‌ها و عکس‌هایی از شفق‌های آن گرد آورند. در سال ۲۰۰۷ هم هابل در پشتیبانی از خواهرش، فضاپیمای نیوهورایزنزناسا که در راهش به سوی پلوتو، از گرانش مشتری برای انجام مانور قلاب سنگ گرانشیکمک گرفت عکس‌هایی را ثبت کرد.
--------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
NASA - ESA - Hubble Space Telescope - aurora - planet - pole - planet - solar system - Jupiter - Juno spacecraft - Great Red Spot - ultraviolet - magnetic pole - atom - solar wind - sun - Jonathan Nichols - University of Leicester - firework - Spectrograph - Earth - solar storm - magnetic field - gas giant - moon - Io - volcano - Voyager 1 - ASI - Cassini spacecraft - New Horizons - gravity - Pluto
منبع: nasaو spacetelescope
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان