برای زمین پسرعموهای بسیاری پیدا شده، ولی هنوز همزادش را نیافته ایم

در روز دوشنبه (۱۰ می)، اخترشناسان خبر کشف ۱۲۸۴ سیاره ی فراخورشیدیبه کمک تلسکوپ فضایی کپلرناسا را اعلام کردند. بدین ترتیب شمار کل فراسیاره های تایید شده ای که این رصدخانه ی پرکار تاکنون یافته به ۲۳۲۵ مورد رسیده است. ولی به گفته ی دانشمندان ماموریت، به نظر می رسد هیچ یک از این دنیاهای بیگانه همزاد واقعی زمین نیستند.

ناتالی باتلا، یکی از دانشمندان ماموریت کپلر از مرکز پژوهشی ایمزناسا در مافت فیلد کالیفرنیا، در نشست رسانه ای روز دوشنبه گفت: «ما هنوز یک همسان بی‌ردخور برای سیاره ای مانند زمین، که مدار و اندازه اش با آن یکی باشد نیافته ایم.»

به گفته ی باتلا، دو عدد از فراسیاره های اعلام شده (کپلر-۱۶۳۸بو کپلر-۱۲۲۹ب) از زمین‌سان‌ترین سیاره هایی هستند که تاکنون یافته شده.

هر دوی این فراسیاره های نویافته در "منطقه ی زیست پذیر"به گرد ستاره های میزبانشان می چرخند، دامنه ای از مدارهای پیرامون ستاره که آب می تواند در آن به حالت مایع روی سطح سیاره وجود داشته باشد؛ این منطقه به نام "کمربند زندگی"یا "دامنه ی زندگی"نیز شناخته می شود.

کپلر-۱۶۳۸ب به گرد ستاره ای بسیار همانند خورشیدمی چرخد ولی پهنای خود این سباره حدود ۶۰% پهنای زمین ماست. کپلر-۱۲۲۹ب تقریبا درست هم‌اندازه ی زمین است ولی ستاره ی میزبانش یک کوتوله ی سرخاست، ستاره ای بسیار کوچک تر و سردتر از خورشید.

به گفته ی باتلا، بنابراین کپلر-۱۶۳۸ب و کپلر-۱۲۲۹ب از نظر اندازه و ویژگی های مداری به ترتیب همانند کپلر-۴۵۲بو کپلر-۱۸۶فهستند. دو فراسیاره ی دوم از یافته های پیشین تلسکوپ کپلرند و همان زمان هم به دلیل همسانی با زمین بسیار مورد توجه قرار گرفتند. [خواندید: * پسرعموی پیرتر زمین یافته شد * نخستین سیاره زیست پذیر و هم اندازه زمین یافته شد]

از سال ۱۹۹۲ که نخستین سیاره ی فراخورشیدی یافته شد تاکنون حدود ۳۲۰۰ فراسیاره یافته شده. از این میان، زمین‌سان‌ترینِ آن ها بر پایه ی "نمایه ی همانندی با زمین" (ESI)، سیاره ی گلیزه-۶۶۷س س (GJ 667Cc) و کپلر-۴۴۲بهستند. ESI یک نمایه یا شاخص معیار است که توسط پژوهشگران آزمایشگاه زیست‌پذیری سیاره ای دانشگاه پورتوریکو در آرسیبودرست شده و در تعیین آن جرم، شعاع، دمای برآوردی سطح، و چند عامل دیگر نقش دارند.

امتیازهای ESI از میان ۰ تا ۱ است و عدد ۱ به همزاد کامل زمین تعلق می گیرد. امتیاز گلیزه-۶۶۷سی سی و کپلر-۴۴۲ب ESI برابر با ۰.۸۴ است (امتیاز کپلر-۱۸۶ف برابر با ۰.۶۱).

این نمودار سیاره های درونی سامانه ی خورشیدیرا با سامانه ی کپلر-۱۸۶ب می سنجد، یک سامانه ی پنج سیاره ای که با ۵۰۰ سال نوری فاصله از زمین، در صورت فلکی ماکیانجای دارد. پنج سیاره ی کپلر-۱۸۶ب به گرد یک ستاره ی کوتوله، با جرم نصف خورشید می چرخند. تصویر بزرگتر

ماموریت ۶۰۰ میلیون دلاری کپلر که از ماه مارس ۲۰۰۹ با پرتاب تلسکوپ آغاز شد برای یافتن سیاره های زمین‌سان بنیان نهاده شد. هدف های اصلی تلسکوپ کپلر پیدا کردن فراسیاره های هم‌اندازه ی زمین در منطقه ی زیست‌پذیر و پیرامون آن، و تعیین میزان فراوانی این گونه دنیاها در کهکشان راه شیری است. این فراوانی به نام eta-Earth شناخته شده.

کپلر در آغاز به طور همزمان بیش از ۱۵۰ هزار ستاره را زیر نظر گرفت و به جستجوی اُفت نورهای کوچکی پرداخت که در اثر گذشتن سیاره ها از برابر این ستارگان رخ می داد [پدیده ی گذر]. چنین کاری نیاز به توانایی تنظیم بی‌اندازه دقیق داشت، یک توانایی که کپلر آن را در می ۲۰۱۳ با از کار افتادن دومین چرخ از چهار چرخ واکنشی جهت-نگهدارش از دست داد. [خواندید: * نکند کپلر هم بمیرد؟!]

این خرابی نقطه ی پایانی بود بر ماموریت اصلی سیاره‌یابی کپلر. ولی یک مجموعه داده ی بسیار بزرگ از آن به جا ماند که دانشمندان هنوز دارند آن ها را زیر و رو می کنند؛ در واقع همین ۱۲۸۴ سیاره ای که اکنون تایید شده اند از جمله ی "نامزدها"یی بوده اند که تلسکوپ کپلر تا ماه می ۲۰۱۳ یافته بود و تازه اعتبارشان تایید شده.

گروه دانشمندان کپلر دستکم تا اکتبر ۲۰۱۷ به کار اعتبارسنجی یافته های کپلر ادامه خواهند داد، زمانی که ماموریت اصلی این فضاپیما به پایان می رسد و آخرین کاتالوگ یافته ها -و مهم ترین برون‌یابی هااز این کاتالوگ- تمام می شود.

یکی از این برون‌یابی ها که بیش از همه مشتاق و چشم‌انتظار دارد eta-Earth است. آن بخش از داده های کپلر که تاکنون بررسی شده eta-Earth را حدود ۲۵% نشان می دهد، یعنی به گفته ی باتلا، به نظر می رسد یک چهارم از حدود ۷۰ میلیارد ستاره ی معمولی (رشته ی اصلی) در کهکشان راه شیریمیزبان سیاره های سنگیدر منطقه های زیست‌پذیرشان هستند.

اندکی پس از خراب شدن چرخ واکنشی کپلر در می ۲۰۱۳، گروه دانشمندان ماموریت به راه حلی برای پایدارسازی این تلسکوپ با بهره از فشار نور خورشید و کمک دو چرخ واکنشی باقی مانده دست یافت. در سال ۲۰۱۴، کپلر یک ماموریت تازه به نام K۲ (کی۲) را آغاز کرد.

کپلر در ماموریت کی۲ به شکار سیاره ها ادامه خواهد داد، البته به شکل محدودتر. این تلسکوپ همچنین دامنه ی مشاهدات خود را برای رصد انفجارهای ابرنواختری، سیارک ها، و دیگر اجرام و پدیده های کیهانی گسترش داده.

به گفته ی باتلا، کپلر در ماموریت کی۲ ده های سیاره ی تایید شده یافته، به همراه چند صد مورد نامزد که هنوز در انتظار اعتبارسنجی‌اند. و این شمار می تواند تا مدت کوتاهی باز هم افزایش یابد.

چارلی سابک، مدیر ماموریت کپلر/ک۲ از مرکز فضایی ایمز ناسا نیز در نشست خبری روز دوشنبه گفت: «هم اکنون من فکر می کنم این فضاپیما وضعیت خوبی دارد.»

سابک می افزاید: «دو چرخ [واکنشی] دیگری که برای کپلر مانده عالی به نظر می رسند. آن ها درست کار می کنند.» «بنابراین تنها چیزی که ماموریت کی۲ را محدود خواهد کرد سوخت آنست و به برآورد کنونی من، این سوخت برای بیش از دو سال دیگر بسنده می کند. گمان می کنم در میانه ی تابستان ۲۰۱۸ به پایان برسد.»

-------------------------------------------------

واژه نامه:

منبع: Space.com