* مشاهداتی که به کمک سوفیا، بزرگ ترین رصدخانه ی هوابردجهان انجام شده نشان می دهد که در فوران های نواختریِ ستارگان عنصرهایی پدید می آید که می توانند سیاره های سنگیِ بسیار مانند زمین بسازند.
 |
| عکسی از هواپیمای ۷۴۷-اس پیِ رصدخانه ی پوش‌سپهری اخترشناسی فروسرخ ناسا (سوفیا، SOFIA) که دارد درست پیش از غروب آفتاب ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵ از پایگاه پلانت ۴۲پالمدیل کالیفرنیا بر می خیزد. اندازه ی بزرگ تر |
اخترشناسان هر از گاهی یک نواختر (نووا) می بینند، چیزی که مانند یک ستاره ی "نو"به نظر می رسد که درخشان و درخشان تر می شود و سپس کم نور شده تا پس از چند هفته خاموش شود. در واقع نووا یا nova یک واژه ی لاتین به معنای "نو"است. ولی ما اکنون می دانیم که نواخترها ستارگان نو و تازه ای نیستند، بلکه پدیده هایی مربوط به دوران پیری ستارگانند. آن ها انفجارهایی هستند که روی سطح ستارگانی با سوختِ پایان یافته رخ می دهد. شدت آن ها کمتر از انفجارهای ابرنواختری (یا سوپرنووا) است که کل یک ستاره ی پیر را از هم می پاشند، ولی نسبت به ابرنواخترها رواج بیشتری دارند.
سربازرس این پژوهش، باب گرتزاز دانشگاه مینه‌سوتابه همراه همکارانش با بهره از رصدخانه ی پوش‌سپهری اخترشناسی فروسرخ ناسا (سوفیا، SOFIA) در بخشی از یک برنامه ی پژوهشی به بررسی نواخترها پرداختند تا نقش این پدیده ها در آفرینش و پراکندن عنصرهادر محیط میان‌ستاره ای را دریابند.
گرتز و گروهش سطح بالایی از عنصرهایی مانند کربن، نیتروژن، اکسیژن، نئون، منیزیم، آلومینیم، و سیلیسیمرا در نواختر دلفینکه سال ۲۰۱۳ در صورت فلکی دلفینفوران کردیافتند. برخی از این عنصرها در جانداران هم پیدا می شوند ولی برخی دیگر از اجزای مهم سازنده ی سیاره های سنگی مانند زمینهستند.
 |
عکس تلسکوپ فضایی هابلاز ابرِ رو به گسترشِ یک نواختر معمولی که چند دهه پیش از گرفتن این عکس رخ داده بود. پژوهش سوفیا روی نواختر دلفین انجام گرفت که سال ۲۰۱۳ رخ داده بود؛ این نواختر بسیار تازه‌تر از آنست که بتوان عکسی از ابر موادش گرفت. اندازه ی بزرگ تر |
شواهد نشان می دهد که به هنگام آغاز هستی در مهبانگ، تنها مقدار ناچیزی عنصرِ غیر از هیدروژنو هلیومپدید آمد. اتم های عنصرهای سنگین تر بعدها و در فرآیندهای درون ستارگان، و یا در رویدادهای پایانی زندگی آنها مانند نواخترها و انفجارهای ابرنواختری ساخته شدند. [خواندید: * این جدول تناوبی ریشه کیهانی عنصرها را نشان می دهد]
بررسی ابرهای مواد پس زده شده از نواختر دلفین نشان می دهد که نواخترها می توانند به طور کلی سرچشمه های اصلی عنصرهای میان-وزن در کیهان باشند. جزییات این پژوهش در نشریه ی آستروفیزیکال جورنال منتشر شده.
پاملا مرکام، دانشمند برنامه ی سوفیا می گوید: «تنها سوفیا می توانست این طیف های نواختر دلفین را دریافت کند نه هیچ رصدخانه ی زمینی یا حتی رصدخانه های فضایی کنونی، زیرا تنها سوفیا به دامنه ی ویژه ای از طول موج هایفروسرخکه برای این سنجش ها نیاز است دسترسی دارد.»
وی می افزاید: «این پژوهش بخشی از تلاش گسترده ایست که اخترشناسان برای شناخت چرخه ی زندگی ستارگان، و چگونگی پیدایش سیاره ها در این چرخه ها به راه انداخته اند.»
وی می افزاید: «این پژوهش بخشی از تلاش گسترده ایست که اخترشناسان برای شناخت چرخه ی زندگی ستارگان، و چگونگی پیدایش سیاره ها در این چرخه ها به راه انداخته اند.»
سوفیا برای گردآوری نماهای این پژوهش از دستگاه FORCASTخود بهره گرفت. FORCAST که کوتاه شده ی "دوربین فروسرخ اجرام کم نور برای تلسکوپ سوفیا"است، می تواند عکس ها و طیف های سیاره ها، ستارگان، ابرهای میان‌ستاره ای و کهکشان ها را در طول موج های میان-فروسرخ بگیرد.
سوفیا یک جت بویینگ ۷۴۷-اس پیتغییر کاربری داده است که یک تلسکوپ بازتابیبه قطر ۱۰۰ اینچ را با خود به بلندای جو زمین می برد.
------------------------------------------------
------------------------------------------------
کانال تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
NASA - Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy - SOFIA - element - rocky planet - Earth - nova - star - Latin - supernova - Bob Gehrz - University of Minnesota - interstellar medium - carbon - nitrogen - oxygen - neon - magnesium - aluminum - silicon - Nova Delphini - constellation Delphinum - Dolphin - Big Bang - hydrogen - helium - Astrophysical Journal - Pam Marcum - infrared - wavelength - FORCAST - Faint Object infraRed CAmera for the SOFIA Telescope - planet - interstellar cloud - galaxy - mid-infrared - Boeing 747SP - Hubble Space Telescope - Nova Delphini 2013 - Air Force Plant 42
منبع: nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان