انفجار ستارگان الگویی نامتقارن دارد

یک ستاره ی بزرگ به هنگام مرگ انفجاریش ساختاری سیب زمینی-شکل پیدا می کند. تاکنون شبیه سازی های ابرنواخترها، مانند آنچه در ویدیوی پایین می بینید، نشان می دادند که نابودی یک ستاره ی بزرگ همراه با یک موج شوکیکسویه است. ثابت کردن چنین چیزی تاکنون دشوار بوده ولی اکنون شواهدی دیداری یافته شده که این نظریه را تایید می کنند.

فیونا هریسون، سربازرس نوستار از بنیاد فناوری کالیفرنیا به همراه همکارانش، پسمانده یابرنواختر ۱۹۸۷ آکه یک ابرنواختر رُمبش هسته ای (رده ی II) بود را بررسی کردند تا جهت انرژی گسیلیده توسط یک عنصر پرتوزا (رادیواکتیو) به نام تیتانیوم-۴۴را در آن شناسایی کنند. تیتانیوم-۴۴ عنصریست که در نخستین گام های انفجار ستاره تولید می شود. واپاشی آن در گذر زمان، بازتاب دهنده ی شیوه ی سازوکاریست که انفجار را به راه انداخته بوده.

نمایی از شبیه سازی- نوترینوهای گسیلیده از هسته (گوی آبی) توسط گازی که پشت جبهه ی شوک است درآشامیده شده. این به افزایش دمای گاز، و آشفتگی و تلاطم در آن می انجامد. و این جاست که سرانجام یک انفجار نامتقارن رخ می دهد. تصویر بزرگ تر

یافته های این دانشمندان نشانگر یک انفجار به شدت نامتقارن بود. آن ها پرتوهای Xپرانرژی‌ای را دیدند که چنانچه در نمودار بالا نشان داده شده، میان ۶۰ تا ۸۰ کیلواکترون ولت انرژی داشتند. شناسه های طیفی تیتانیوم-۴۴ به شکل دو اوج بلند در نمودار نمایانده شده. خط سفید جایی را نشان می دهد که اگر تیتانیوم حرکت نمی کرد، انتظار می رفت شناسه ی طیفش در آن جا دیده شود.

این واقعیت که اوج های طیفی تیتانیوم به انرژی های پایین تر جابجا شده اند نشان می دهد که تیتانیوم دستخوش "سرخگرایی" (انتقال به سرخ) شده و دارد از ما دور می شود. مانند چیزی که برای سوت قطار به هنگام بیرون رفتن از ایستگاه رخ می دهد و صدای آن به بسامدهای پایین تر جابجا می شود (اثر دوپلر).

این دستاورد با چیزهایی که از یک ابرنواختر دیگر به نام ذات الکرسی آدیده شده بود همخوانی داشت، هر چند که تغییر شکل این ابرنواختر به اندازه ی ابرنواختر ۱۹۸۷ آآشکار و شدید نبود.

باور بر اینست که این گونه انفجار با نوترینوهایگسیلیده از مرکز ستاره به راه می افتد که با پدید آوردن گرما و آشفتگی، شکل کروی متقارن ستاره را به هم می زنند. تصویر دوم که نمایی از شبیه سازی زیر است، نشان می دهد که گاز درون هسته در لحظه های آغاز انفجار دمایش بالا رفته است؛ دماهای بالاتر با رنگ های گرم تر نمایانده شده اند.

ابرنواختر ۱۹۸۷ آ همچنین چیزهای دیگری را نیز به ما نشان داده، از جمله این که مقادیر هنگفتی غبار در انفجارش تولید شده. این می تواند همان گونه غباری باشد که کیهان آغازین را انباشته بود. یک تصویر تازهاز آن، نخستین نما از یک کارخانه ی غبار کیهانی در مرکز یک ابرنواختر را به ما نشان داده است. [خواندید: * راز گرد و خاک کیهان گشوده خواهد شد؟]

در همین زمینه: * ساخته شدن «تیتانیوم رادیواکتیو» در ابرنواخترها * حباب های رادیواکتیو در دل پسمانده یک ابرنواختر 

واژه نامه:

منبع: newscientist