آیا کهکشان راه شیری می تواند به یک اختروش تبدیل شود؟

نخست ببینیم اختروَش یا کوازارچیست. یک اختروش یا "چشمه ی رادیویی ستاره-مانند" (QSO) زمانی پدید می آید که یک سیاهچاله ی ابرپرجرم، مواد هسته ی یک کهکشانرا به شدت و فعالانه ببلعد. ناحیه ی پیرامون چنین سیاهچاله ای به شدت داغ می شود و آنچنان پرتوافشانی های شدیدی می کند که از فاصله ی میلیاردها سال نوری به شکل ستاره ای در دوردست دیده می شود.

برداشت هنری از موتور مرکزی یک اختروش. چنانچه دیگر می دانیم، این اجرام، سیاهچاله هایی ابرپرجرم در هسته ی کهکشان های جوان روزگاران دور کیهانند. تصویر بزرگ تر

راه شیری ما هم یک کهکشان است، و همچنین یک سیاهچاله ی ابرپرجرم (یک ابرسیاهچاله) به نام "کمان آ*"نیز در هسته اش دارد. آیا این سیاهچاله می تواند با خوردن از مواد هسته ی راه شیری، یک اختروش شود؟

واقعیت اینست که اختروش ها پدیده هایی بسیار کمیاب در روند فرگشت و زندگی یک کهکشانند، و به نظر می رسد که در اوایل زندگی یک کهکشان هم روی می دهند، یعنی زمانی که کهکشان جوانست و انباشته از گاز.

مواد درون صفحه ی کهکشان راه شیریبه طور معمول در فاصله ی بسیار دور از دسترس سیاهچاله ی گرسنه ی مرکزی می چرخند. هر از گاهی ممکن است توده ای ابر یا چند ستاره ی سرگردان بیش از حد به سیاهچاله نزدیک شوند و در اثر فشار گرانش آن تکه پاره شدهو با گسیل درخششی کوتاه و گذرا که از زمین هم دیده می شود، به کامش فرو روند. [بخوانید: * خرناس های یک هیولای خفته]

ولی هیچ سیاهچاله ایبا ته‌بندی از توده ای ابر و یک مشت ستاره تبدیل به به اختروش نمی شود. برای چنین هدفی باید مقدار بسیار هنگفتی ماده مصرف شود به گونه ای که انبوه گازها، ستاره ها، سیاره ها و ابرهای غبار برای فرو رفتن مارپیچ وار به کام سیاهچاله، ترافیک پُر از تَنشی در بیرون از افق رویدادآن ایجاد کنند. اینجاست که یک قرص برافزایشیپدید می آید؛ گردابی از مواد با قطری بیش از قطر سامانه ی خورشیدیو به داغی یک ستاره. چیزی که یک اختروش درخشان می آفریند همین قرص برافزایشی است نه خود سیاهچاله.

اختروش ها تنها می توانند یک بار در زندگی یک کهکشان پدید آیند. و اگر هم پدید آیند تنها چند میلیون سال می پایند، یعنی تا زمانی که سیاهچاله همه ی موادِ گرد آمده را ببلعد، مانند آبی که مارپیچ وارد به درون چاهک حمام فرو می رود. همین که سیاهچاله مواد را کامل فرو بلعید، قرص برافزایشی ناپدید شده و نور اختروش خاموش می شود.

برداشت هنری از ساختار کنونی کهکشان راه شیری تصویر بزرگ تر

ترسناک به نظر می رسد! [ولی] بر پایه ی پژوهشی که دانشمند دانشگاه نیویوک، گابریل پرز-جیز انجام داده، اگر سیاهچاله ی مرکزی راه شیری به اختروش تبدیل شود، حتی اگر انرژی‌ای هم ارز بیش از ۱۰۰ تریلیون خورشید هم بگسیلد، ما آنقدر از هسته ی کهکشان دوریم که درصد بسیار کمی از آن را دریافت خواهیم کرد: یک صدم درصد از انرژی‌ای که از خورشید دریافت می کنیم.

از آن جایی که راه شیری یک کهکشان میانسال است، احتمالا مدت هاست که روزهای اختروشیِ آن به سر آمده. ولی یک رویداد در آینده می تواند دوباره هسته ی آن را برافروزد: حدود ۴ میلیارد سال دیگر، کهکشان آندرومدا (زن برزنجیر) با کهکشان ما در خواهد آمیخت و هسته ی هر دو کهکشان به آشوب کشیده خواهد شد. شبیه سازی آن در ویدیوی زیر نشان داده شده. [همچنین ببینید: * نبرد خدایان در آسمان سیاره ی زمین]

در هنگام این رویداد سهمگین، ابَرسیاهچاله های هر دو کهکشان با هم برخورد کرده و مدارهای ستارگان، سیاره ها، گازها و غبارهای آن ها را به هم خواهند ریخت. برخی از این اجرام [از مدارشان بیرون شده و] به فضا پرتاب خواهند شد، ولی برخی دیگر تکه پاره شده و به کام سیاهچاله ها فرو خواهند رفت. و اگر مواد به اندازه ی کافی گرد آید، شاید راه شیری ما هم دوباره به یک اختروش تبدیل شود که چنانچه گفتیم، هیچ زیانی به ما نخواهد رساند.

برخورد کهکشان ها چه می شود؟ خوب، آن داستان دیگری است.

بنابراین پاسخ پرسش نخست ما چنین می شود: این احتمال هست که کهکشان ما میلیاردها سال پیش یک اختروش بوده و شاید میلیاردها سال دیگر دوباره اختروش شود. ولی به هر حال اختروش شدن آن هیچ گونه خطری برای ما در پی نخواهد داشت.

کاش بودیم و رخدادهای هیجان انگیز آن هنگام را می دیدیم. احساس شما درباره ی اختروش شدن کهکشانمان چیست؟ آیا به خاطر رویدادی که تا ۴ میلیارد سال دیگر رخ نخواهد داد دستپاچه و نگرانید؟

در همین زمینه: * سیاهچاله کهکشان راه شیری زمانی فعال بوده * سیاهچاله مرکز کهکشان غذایش را پس زد!    

واژه نامه:

منبع: universetoday